İçten yanmalı motor on dokuzuncu yüzyılın son çeyreğinde kademeli olarak geliştirildi. Otto’nun havagazıyla çalışan dört zamanlı motoru 1876’da, Gottlieb Daimler’in petrolle çalışan devrim niteliğindeki küçük motoru ise 1880-1890’larda üretildi. Bunu, dizel motorun geliştirilmesi izledi. Günümüzdeyse bu güçlü, ekonomik ve güvenilir motorlar kamyon, lokomotif ve gemi gibi ulaşım araçlarıyla sınırlı kalmayıp pek çok alanda yaygın olarak kullanılıyor. Dizel teknolojisinde yıllar içinde büyük ilerlemeler kaydedildiği bir gerçek, ama teknolojini temel ilkeleri şimdiki yaşam öyküsünün kahramanı tarafından belirlendi.
Rudolf Christian Karl Diesel 18 Mart 1858’de, Güney Almanyalı Protestan bir anne babanın oğlu olarak Paris’te dünyaya geldi. İlk eğitimini burada aldı. Dericilikle uğraşan babası Theodor, tinselciliğe ilgi duyuyordu. 1850’lerde Paris’e göç etmiş, ailesinin geçimini, Mesmerizm ve dericilikle sağlamaya çalışmıştı. Eşi Elise (evlilik öncesi soyadı Strobel) Nürnberg’liydi. Evlendikleri sırada Londra’da yaşayan Elise eşine göre daha pratik biriydi. Çiftin üç çocukları oldu: 1856’da doğan ve genç yaşında ölen Louise, 1858’de doğan Rudolf ve 1860’ta doğan Emma.
Çok akıcı Fransızca konuşan Rudolf, aile bütçesine katkı sağlamak için özel Fransızca dersleri vermeye, daha sonra evde ailesi ile bu dili konuşmaya başladı. Annesinden İngilizce de öğrendi. 1870 Sedan Savaşı’nın ardından Fransa’da yaşayan Almanların ülkeyi terk etmesi gerekince, Diesel ve ailesi yoksulluk içinde yaşadıkları İngiltere’ye gitti. Bir süre sonra Diesel, amcasının yanına Augsburg’a gönderildi. Burada, endüstri meslek lisesine devam etti ve çalışkanlığıyla öne çıkan bir öğrenci oldu. 1875’te Münih’teki ünlü Technische Hochschule’ye başladı. Bu okulda, gelecekteki büyük buluşunun zeminini oluşturacak bilimsel temelleri, termodinamik dersi hocası Carl von Linde’den aldı.
Diesel, Hoschschule’den mezun olduktan sonra mühendislikte deneyim kazanmak için, Winterthur’daki Gebrüder Sulzer Maschinenfabrik’de çalışmaya başladı. Linde’nin sahibi olduğu, soğutma sistemleri üreten gelişim içindeki fabrikasında çalışmak üzere 1880’de Paris’e döndü. Yalnızca bir yıl sonra fabrika müdürlüğüne getirildi. Bu iş çok zamanını alıyordu, ama yine de buluşlarıyla ilgili çalışmalarına zaman ayırabildi. Yaygın olarak kullanılan buhar makinelerinden daha verimli bir ısı motoru geliştirmek istiyordu. Carnot, kurumsal olarak bunun mümkün olabileceğini göstermişti ve bu alanda çalışan tek kişi Diesel değildi. Diesel, Linde’nin soğutma teknolojisini kullanarak, amonyakla çalışan bir genleşme motoru yaptı; bu, aslında, su yerine amonyağın kullanıldığı bir buhar makinesiydi.
Motorun üretiminde birçok teknik sorunla karşılaşılınca Diesel başka bir sıkıştırmalı motor tasarlamaya girişti. Bu yeni motorda hava yüksek basınçla sıkıştırılıyor ve böylece sıkıştırma zamanının sonunda silindire püskürtülen yakıtı ateşleyecek kadar ısınıyordu. Yüksek ısı verimliliğine sahip dizel motorların çalışma ilkesi budur. 1892’de bu işlemin Almanya patentini aldı ve Theorie und Konstruktion eines rationellen Warmemotors (Rasyonel Bir Isı Motorunun Kuramı ve Yapımı) adlı kitabı yazdı. Kitap, 1893 yılında yayımlandığında büyük ilgi uyandırınca, Diesel iki lider mühendislik şirketini (Maschinenfabrik Ausburg ile Friendrich Krupp) motorunu geliştirme konusunda kendisini desteklemeye ikna etmeyi başardı. Ne var ki bu gelişme süreci tahmininden uzun sürecekti.
1890’larda Diesel kağıt üzerinde Almanya’nın en zengin adamı haline geldi. 1895’te ailesiyle birlikte, Augsburg’a çok daha yakın olacağı Münih’e taşındı ve şehrin şık semtlerinden birinde büyük bir villa inşa ettirmeye başladı. Ancak bu iş çok maliyetli olunca maddi durumu bozulmaya başladı. Eşiyle birlikte Münih’in yüksek sosyetesi içinde yoğun bir sosyal yaşam sürüyor, çok seyehat ediyorlardı. Diesel iş için iki kez Amerika’ya gitti. Orada çok sıcak bir şekilde karşılansa da, Amerikan toplumuyla ilgili izlenimleri büyük oranda olumsuzdu. Tanışma olanağı bulduğu Edison, kendisine fonografını gösterdi.
Diesel parlak bir işadamı değildi. 19132’te mali durumu hızla kötüleşmeye başlayınca durumunu korumak için çok çabaladı. Galiçya’daki petrol sahalarına ve gayrimenkule akılsızca yatırımlar yapmış ve iflasla yüz yüze kalmıştı. Eylül ayının ortasında evde yalnız olduğu bir anda, mali durumu ve iş anlaşmalarıyla ilgili birçok belgeyi yaktı. Diesel, 29 veya 30 Eylül 1913 günü, Antwerp’den Harwich’e giden Dresden vapurundan denize düşerek öldü. İntihar ettiği neredeyse kesin gibidir. Diesel’in eksiksiz bir biyografisi, oğlu Eugen tarafından yazıldı.
Kaynak
Loan James – Büyük Mühendisler
