İnsan dünyadaki en zeki canlıdır. Yapay zekanın en belirgin özelliği ise insan özelliklerini taklit etmesidir. Yapay zeka kuramı da tam olarak bu yüzden denmektedir. İnsan zekasını veya özelliklerini taklit eden yazılımlara yapay zeka denilmektedir. Yazılımlar yoluyla oluşturulan yapay zekalar önceden sadece yazılım iken şimdilerde beden kazandırılma çalışmaları halen devam etmektedir.
Yazılımlar sayesinde yapay zekalar günümüzde insanların yaptığı işleri devralmaya başlamışlardır. Her ne kadar çözümleri kendileri buluyor gibi görünseler de programlar, insanlar gibi karmaşık kararların alınması ve çözümlenmesi ayrıca uygulanması ve uygulamadan tecrübe edinmesi üzerine insan bilgisine ihtiyaç duymaktadır. Yani var olan ortamı gözlemleyerek ve belitrilen parametreler doğrultusunda işlerler. Sonucunda da öneriler sunabilir ya da sorunu çözebilirler.
Yapay zeka insanı nasıl taklit eder?
Yapay zekalar da kendi içerisinde ikiye ayrılmaktadır.
- Sembolik (görsel tanıma)
- Veri tabanlı (makine öğrenimi, desen tanıma vb.)
Yapay zekanın insan zekasını taklit ederek çalıştığını söylemiştik. İnsanlar birbirleri ile iletişim kurarken dil aracını kullanırlar. Yapay zeka kullanılan dili tanımlayıp isatistiksel olarak yorumlayarak algılar. Buna doğal dil işleme denilmektedir. İnsan özelliklerine baktığımızda sadece konuşmak yoktur. Görme, dokunma, mimikler ile anlatımda mevcuttur. Gözler ile görünen insan beyninde işlenerek algılanır. Robotlarda da bu durum mevcuttur. Bunun için ayrı bir alan var olup bilgisayarda görüş alanına girmektedir.
Son yıllarda yazılım çalışmalarında derin öğrenme tekniği geliştirilmiş ve bunun üzerine çalışılmaktadır. Nesne tanıma özelliğine sahip bilgisayar veya robotlar içerisinde bakacağımız konuda bir kişinin boyu, kilosu, arkadaş grubu, cinsiyeti gibi özelliklerini tanımlayabilmektedir. Görüldüğü üzere yapay zeka yetenekleri gün geçtikçe artmaktadır.
En belirgin özellikleri insan konuşmasını tanıma ve anlamadır. Buna verilecek örnek günlük hayatımızda da kullandığımız sıkça karşımıza çıkan Siri’dir. Siri’ye soru sorabilir sorduğumuz sorunun cevabını alabilir ya da komut vererek işlem yaptırabilmekteyiz. Biz iletişime geçmesek dahi bizim için gün içerisinde kullanımları analiz ederek bize uygun sık kullanılanlar listesi düzenleyebilmektedir. Bu da onun öğrenme yetisini göstermektedir.
Yapay zekalar, bizlerde olan sinir ağlarına benzer olarak teknolojik ağları kullanmaktadırlar. Bu sayede karmaşık verileri çözümleyebilir, ekonomik, istatistik, olasılık ya da matematiksel optimizasyon çalışmaları ile öneriler üretebilirler.
Google reklamlarında kullanılan sistem buna örnek olarak verilebilir. Online alışveriş sitesinde gezip baktığınız ürünleri indirimli reklamlar şeklinde siz başka bir sitede gezinirken karşınıza çıkartarak hedef kitleye ulaşımını sağlar. Yapay zekanın yanı sıra otomasyon ve makine öğrenim teknolojisini de beraberinde kullanır. Yapay zeka temelli Google reklamları, hedef kitleye ürün reklamı yaparak marka değerlerini artırabilmektedir. Aynı zamanda da pazarlamaya pozitif etki sağlamaktadır. Reklamı izlenen ürüne benzer ürünler de görüntüleyerek dijital pazarı genişletip adres ziyaretlerini sağlayabilmektedir.
Bakıldığı zaman yapay zekalar insan zekasından çok daha iyiler. Nasıl mı? Bunu şöyle izah edebiliriz. Aynı anda birçok veriyi toplayabilirler. İşleyebilir ve analizini yapabilirler. Tabi bunları yapabilmek için kendi matematik uzaylarını hızlı veri işleme yaptıklarını da unutmamak gerekir.
Yapay zekalara geçtiğimiz yıllarda adını duyuran ve Suudi Arabistan’ın ilk vatandaş robotu Sophia akla gelmektedir. Sophia insana en yakın yapay zeka robotudur. İnsan mimikleri, görme, konuşabilme, düşünebilme gibi bir çok özelliğe sahiptir. En dikkat çekici özelliği ise mimik kullanmanın yanı sıra espri yapabilmesidir. Kendi düşünceleri olan Sophia insanlarla iletişime geçebilir, konuşabilir, gülümseyebilir ve espriler yapabilir. Yüzünde silikon bir ten yapısı olmasının nedeni ise kamusal ön yargıları kırmak için tasarlanmıştır. 62 farklı yüz ifadesini göstermeye de olanak tanımaktadır.
Yapay zekalar biz ne kadar farkında olmasak da telefonumuzda, tabletimizde ve bilgisayarımızda mevcut yapılardır aslında. Her ne kadar işlerimizi kolaylaştıran yazılımlar olsalar da kötü örnekleri de mevcuttur.
Facebook üzerinde çalıştığı robotları kapatma kararını boşuna almamıştır diye düşünüyorum. Ticaret için tasarlanan robotlar, öğrenme yetenekleri sayesinde kendi aralarında yeni bir dil geliştirdiler. Üstelik öğretilen dil kelimelerini kullanarak. Hayatımızda her ne kadar iyi örnekleri mevcut olsa da yapay zeka kontrol sağlanamayınca son derece tehlikeli olabilecek bir yapı gibi duruyor. Gelecek için yapay zeka konusundaki çalışmalar sürüyor. Bakalım robotlar tehlikeli mi olacak yoksa yararlı olarak hayatımızdaki yerlerini mi alacaklar?
Nedir? kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
Kaynaklar
