Edward de Bono’ yu daha önce duymuş muydunuz? Edward de Bono bir akıl yürütme tekniği olan altı şapkalı düşünme tekniği ile tanınan ünlü bir düşünür. “Yaşadığımız teknoloji çağında bilgiye erişmek artık zor değil. Ama önemli olan; elimizdeki bilgileri nasıl topladığımız ve üstün bir değer yaratabilmek adına bu bilgileri nasıl kullandığımızdır. Bugünün dünyasında en temel varlıklar; nakit, yetkinlikler ve yaratıcılıktır. Altı şapkalı düşünme tekniği sayesinde bu varlıkları fark yaratabilmek için kullanabiliriz.” sözlerinden çıkarabileceğimiz gibi; bir düşünce süreci ile desteklenmemiş bilginin tek başına bir öneminin olmayacağını savunmuştur. Dünyaca ünlü kitabı “Altı Şapkalı Düşünme Tekniği” ülkemiz dahil olmak üzere 54 ülkede yayınlanmıştır. Edward de Bono yaklaşımları ve bakış açısı ile birçok düşünsel yöntemin oluşmasına katkı sunmuştur.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniği Nedir?
Tekniğin temelinde düşüncelerimizi altı farklı bakış açısıyla değerlendirmek yatmaktadır. Bu altı bakış açısını altı farklı renkte şapka sembolize etmektedir. Beyaz, siyah, kırmızı, sarı, yeşil ve mavi renklerdeki bu şapkalar, bir sorun veya karar verme durumu ile karşılaştığımızda bizlere kolaylık sağlamaktadır. Sırayla şapkaların takıldığı varsayılıp, şapkanın renginin gerektirdiği şekilde düşünülmesi ile sistematik bir şekilde ilerleyen bir tekniktir. Peki nedir bu şapkalar ?
1- Beyaz Şapka
Beyaz renk bizlere tarafsızlığı anımsatır. Dolayısıyla beyaz tarafsız ve objektif olmayı temsil etmektedir. Elimizde bulunan bilgilerden elde edebileceğimiz somut düşünceleri ortaya koyar. Yorum veya kişisel düşünceleri içermez. Pratik olmak, net bilgiler ortaya koymak önemlidir. Beyaz şapkayı taktığımızda dikkatimiz sadece elimizde olan ve olmayan bilgiler üzerinde toplanmalıdır.
- Elimizde hangi bilgiler var?
- Elimizde olmayan bilgiler neler?
- Bize gereken diğer bilgileri nasıl elde edebiliriz?
2- Kırmızı Şapka
Kırmızı renk bizlere duyguları ve tutkuları anımsatır. Düşüncelerimizi duygusal açıdan irdeleyeceğimiz şapkadır. Duyguları, tutkuları yani öznel düşüncelerimizi ortaya koyar. Temelinde içimizdeki duygularımızı açığa çıkarmak yatar. Bir karar aldıktan sonra duygularımızın bize kararımızı sorgulatması, yanlış karar aldığımızı düşündürtmesi vb. etkileri önceden görünür kılmayı, bunları göz önünde bulundurarak düşünmeyi amaçlar. Kırmızı şapkayı taktığımızda kendimize ne hissettiğimizi sorabiliriz.
3- Siyah Şapka
Siyah renk bizlere karamsarlığı anımsatır. Düşüncelerin olumsuz kısımlarını temsil etmektedir. Eleştirel bir bakış açısıyla konunun yaratacağı olumsuzlukları görmeye yardımcı olur. Temelde bir işin neden yapılamayacağını görmeyi sağlar. Böylece tedbirli olmayı sağlar ve yanlış yapma ihtimalini azaltır.
4- Sarı Şapka
Sarı bizlere güneşi, ışığı yani aydınlığı anımsatır. Siyah şapkanın tersine düşüncelerin olumlu ve yapıcı olan kısımlarını ortaya koyar. Konunun avantajlarını, yararlarını, getireceği fırsatları görmeye yardımcı olur. Beğenmediğimiz bir görüş olsa dahi iyi taraflarını düşünüp bulmaya iter. Burada önemli olan husus bu şapkayı takarken fazla pozitif olup, duyguların mantığın önüne geçmesine izin vermemektir. Çünkü bu sarıyı kırmızıya döndürür.
- Faydalar ve avantajlar neler?
- Kimler, nasıl yararlanacak?
5- Yeşil Şapka
Yeşil renk bize bitkileri yani doğayı, yaşamı, bereketi anımsatır. Yeşil şapka ile sorunlara yaratıcı çözümler bulunmaya çalışılır. Üretkenlik ve yaratıcılık ortaya koyulur. Sınırları aşmak ve akla gelen bütün fikirleri dile getirmek önemlidir. Çeşitli fikirlerin üretilmesi bize alternatifler sunar.
6- Mavi Şapka
Mavi renk tekniğin dengesini oluşturur. Düşünme sürecinin düzenlenmesine yarar. Konunun sonuçları ortaya konur ve durum değerlendirilmesi yapılır. Mavi şapkayı taktığımızda “Neydik, ne olduk ve ne olacağız? “ sorularını sorabiliriz. Yaptıklarımızı görüp, neler yapacağımıza karar verdiğimiz aşamadır. Dolayısıyla mavi şapka aslında tüm süreci kontrol eden şapkadır.
Gerçekten doğru bir değerlendirme yapmak ve tüm bakış açılarını kullanarak gerçekleri görebilmek istendiğinde bu tekniği kullanmak çok yararlı olacaktır. Aynı anda hem somut bilgilere hem duygulara, hem olumsuz yanlara hem olumlu yanlara; yapıcı, yaratıcı ve adım adım bakmak düşünme sürecinin karmaşıklığı ortadan kaldıracaktır. Böylece süreç daha zevkli bir hale gelecektir. O halde bu tekniğin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Faydaları:
- Bir konu üzerinde sistematik bir düşünme süreci ortaya koyar.
- Daha hızlı karar verme imkanı sunar, dolayısıyla zaman kaybı önlenmiş olur.
- Düşünme sürecini sadeleştirir, karar almayı kolaylaştırır.
- Dikkat edilmesi gereken her nokta üzerinde durulmasını sağlar.
- Takım çalışmalarında düşünce birliği sağlar.
- Yaratıcılığı artırır, yatay ve dikey düşünmeyi sağlar.
- Daha güvenilir sonuçlara ulaştırır.
- Tartışmalardan uzak tutar.
- İş toplantılarında veya okullarda kullanılabilecek bir tekniktir. İletişimi kuvvetlendirirken, doğru düşünmenin ve doğru kararlar alınmasının yolunu göstererir.
Nedir? kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
