CİVA MARUZİYETİ

Toksik elementlerden biri olan civa elementi latince hydrargyrum adıyla bilinmekte ve Hg simgesiyle ifade edilmektedir. Elementel sistemde metal grubunda yer alan ve sıvı özelliği gösteren tek metaldir. Atom numarası 80 olan ve gümüş beyazı renkte bulunan civa, uzun zamandır tercih edilen bir element olmaktadır. Yüksek uçuculuk özelliğe sahip olan civa elementi oda sıcaklığında sürekli buharlaşan tek element özelliğindedir. Civa doğada elementel, inorganik ve civa tuzları olmak üzere üç ana kimyasal formda karşımıza çıkmaktadır. Diğer metallerle kolayca alaşım yapması tercih edilmesinin başında gelen nedenlerden biridir. Civanın diğer metallerle yaptığı alaşımlara amalgam denilmektedir. Diğer önemli özelliklerden biride elektrik iletkenliğinin çok iyi olmasıdır.

Hayatımızın her alanında kolaylıkla karşılaşabileceğimiz civa elementi zirai ilaçlar, kağıt sanayi, boya sanayi, termometreler, barometreler, diş hekimliği gibi farklı alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Civa elementi sanayi ürünlerin üretimi sırasında kullanılması dışında çevrede doğal olarak da bulunmaktadır. Kokusuz ve renksiz halde bulunan civa buharı fark edilmeden vücuda giriş yapabilmektedir. Tüm kimyasal formları toksik özellik gösteren civa elementi canlılar için tehlike oluşturmaktadır. İnsanlar için oluşturabileceği zararın boyutu civanın vücuda alınma yoluna, alındığı miktara ve civaya maruz kalınan süreye bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Çocuklar için daha büyük tehtid unsuru olmakla beraber bebek ve fetüstede toksik etki göstermektedir. Hamilelerin civaya maruz kalması sonucu bebeğin beyin ve sinir gelişimi olumsuz etkilendiği klinik bulgularla kanıtlanmış olup tedavinin geciktirilmesi üzerine beyin hasarına bağlı ölümlerin meydana gelebileceği bilinmektedir.

Civa doğada bulunan formuyla en fazla balık canlısı üzerinden insan vücuduna girmekte olup, civa maruziyeti açısından riskli grupta olan hamilelerin balık tüketmeleri durumunda daha az civa oranlı balıklar tercih etmesi ve balık tüketiminin daha kontrollü yapılması gerektiği uzmanlar tarafından önerilmektedir.

Civa zehirlenmesinin belirtileri

Civa zehirlenmesi sonucu vücut ağrısı, baş ağrısı ve ateş sıklıkla gözlemlenmekte olup, boğazda batma hissi, ağızda metal tadı, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler beraberinde görülmektedir. Sinir sistemi üzerine etki gösteren civa buharı sonucunda hareket bozuklukları, aşırı sinirlilik, görme bozuklukları ve güçsüzlük gibi belirtiler oluşmaktadır. Yüksek dozda  ve uzun süreli maruziyet sonucu kimyasal pnömoni ve akciğer ödemiyle ölüme neden olabilmektedir. Civanın kandaki yarı ömrü 2 ay kadar kısa denilebilecek bir süredir. Vücuda alınan civanın büyük miktarı idrar yoluyla dışarı atılır. Vücuda alınan civa değerleri kanda ve idrarda bulunan civa değerleri olmak üzere iki ayrı ölçüm yapılmaktadır. Bu değerler civaya maruz kalan çalışanlarda haftalık miktarı kanda 15 mikrogram/L’nin altında olması beklenirken idrarda ise gram kreatinin başına 35 mikrogramın altında olmalıdır.

Civa zehirlenmesinde yapılması gerekenler

Civa zehirlenmesine maruz kalan kişinin ilk olarak giysileri temizlenmeli, olabildiğince civadan uzak tutulmalıdır. Vücuda temas eden bölgelerin acilen bol sabunlu su ile yıkanması gerekir. Ağız yoluyla oluşan zehirlenmelerde ise civaya maruz kalan kişi kusturulmamalıdır. Civanın bulaştığı ortam çok iyi temizlenilmeli ve ortam uzun süre havalandırılarak buharlaşan civanın uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Bu önlemlerin yanı sıra tüm formlarının sağlık üzerindeki yüksek yan etkileri göz önüne alınarak kullanım oranı ve kullanın alanlarının sınırlandırılması gerekmektedir.

Bilim kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!