Literatürde “İş Etüdü” kavramı için birçok tanımlama mevcuttur. En fazla kabul gören iş etüdü tanımına göre iş etüdü; gelişme olanağı sağlamak amacıyla belirli bir faaliyeti ekonomiklik ve etkenlik yönünden etkileyen kaynakların ve etmenlerin, aynı zamanda insan çalışmalarının geniş kapsamda incelenmesi için kullanılan bir tekniktir. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise tanımlanmış bir faaliyetin gerçekleşmesi için gerekli olan insan ve malzeme kaynaklarının en uygun kullanımını sağlamaya yönelik, yöntem etüdü ve iş ölçümü tekniklerinin oluşturduğu bir kavram şeklinde tanımlamaktadır. (ILO-1967)
İş etüdü imalat sistemlerinin yapılandırılması amacıyla gerçekleştirilen önemli çalışmalardan birisidir. İş etüdü çalışmalarından elde edilen veriler işletme içerisinde birçok alanda kullanılmaktadır. Örneğin; maliyet tahminleri, tesis yerleşimi, üretim ve stok yönetimi, malzeme ve süreç seçimi, kalite ve güvenlik vb.
İlk gerçek iş etüdü çalışmaları Peronnet tarafından yapılmıştır. Bir toplu iğne imalatında; (her bir iğnenin tüm aşamalarını bir işçinin gerçekleştirdiği) on işçi günde toplam 200 iğne imal etmekteyken; Peronnet iş etüdü çalışmaları ile günlük imalatı 240 kat artırarak 48.000 iğneye çıkarmıştır. Burada iş akışını 18 ayrı işleme ayırıp, basit düzenekler kullanarak ve iş yeri düzenlemesi yaparak işlemleri 10 kişiye dağıtma yolunu izlemiştir.
İş Etüdünün Amaçları
İş etüdünün kullanılmasının en temel amacı verimliliği artırmaktır. Verimliliği artırabilmek için birkaç alt amaç sağlanmalıdır. Bunlar;
Gereksiz faaliyetlerden kurtulma (Eliminasyon): Tanımlanan bir iş sırasında gerçekleşen gereksiz faaliyetlerden kurtulmayı ifade etmektedir.
Gerekli faaliyetlerin mümkün olan en ekonomik şekilde düzenlenmesi (İş tasarımında ekonomiklik): Bir işin yapılış şeklinin en ekonomik olacak şekilde yeniden düzenlenmesini ifade etmektedir. Her zaman daha iyi yöntemin bulunabilir olması iş etüdü çalışmalarının dinamik oluşunu göstermektedir.
Uygun çalışma yöntemlerinin standartlaştırılması Optimum metot): Bir işin en uygun yapılış şekli belirlendikten sonra kişiye ve zamana bağlı olmadan hep aynı şekilde gerçekleştirilmesi amaçlanır. Standartlaştırmadan kasıt resmi olarak belgelenmesidir.
İş ile ilgili doğru zaman standartlarının saptanması( Standart zaman): İşe uygun nitelikteki bir çalışanın işi gerçekleştirme süresinin belirlenmesini ifade etmektedir. Zaman standardının belirlenmesiyle; planlama, programlama, maliyet tahmini, işçi ücretlerinin kontrolü ve teşvikli ücret sistemlerinin oluşturulması gibi çalışmalar için gerekli olan girdilerden biri elde edilmiş olur.
Üretimde kullanılan faktörlerden yararlanma oranının artırılması (Verimlilik): İş etüdü çalışmaları ile emek ve diğer üretim faktörlerinden yararlanma oranı artmaktadır. Aynı çıktıyı daha az girdi ile elde etmek veya aynı girdi ile daha fazla çıktı elde etmek şeklinde gerçekleşebilir.
Mevcut çalışma koşullarından daha iyi çalışma koşullarına geçilmesiÇalışma konforunun artırılması): Ergonominin de desteğiyle iş etüdü çalışmaları ile çalışma konforlarının artırılması söz konusu olacaktır.
Bu amaçların gerçekleşmesi ile birlikte iş etüdü çalışmalarının büyük ölçüde faydası olacaktır. Bunların yanında çalışanların iş etüdü çalışmaları ile ilgili bilgilendirilmesi ve eğitime tabi tutulması da önemli bir diğer noktadır. Bu eğitim; etüdü gerçekleştirecek analistin eğitimi, etüt sonuçlarını uygulayacak işçilerin eğitimi ve yöneticilerin eğitimini kapsamaktadır.
İş Etüdü Teknikleri
İş Etüdü; metot (yöntem) etüdü ve zaman etüdü olmak üzere iki ana teknikten oluşmaktadır. Metot etütünde hedeflenen; işin en kısa yoldan, en kolay şekilde ve en az yorgunlukla nasıl yapılabileceğinin belirlenmesi için mevcut sistemin ve bu sisteme karşı olarak önerilen sistemin incelenmesidir. Özellikle çalışanların performans düzeylerinde ciddi iyileştirmeler yapılabilir. Zaman etüdü ile hedeflenen ise; kalifiye bir işçinin normal performans ile işi tamamlama süresinin belirlenmesidir. Genellikle zaman etütü daha sonra uygulanır ve daha rasyonel kararların alınmasını kolaylaştırır.
Metot ve zaman etütleri sayesinde işin gerçek maliyeti kolaylıkla hesaplanabilir, gereksiz masraf kalemlerininden kurtulma yolları belirlenebilir ve iş yükünün dengelenmesi sağlanabilir.
Mühendislik kategorisindeki diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!
