Dissosiyatif kişilik bozukluğu diğer bir adıyla çoklu kişilik bozukluğu ‘zihin bölünmesi’ olarak da bilinen psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık kişinin zihninde, yaşadığı travmaya bağlı olarak gelişen bir durumdur. Kişi, travmasıyla baş edebilmek için zihninde birden fazla alternatif kişilik geliştirir. Bu da zihin de sanki farklı birisi varmış gibi hissetme ve algılama halini ortaya koyar. Yani kişi yaşadığı olayları kendisine olmuş gibi değil de bir başkasına olmuşcasına algılar.
Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Dissosiyatif kişilik bozukluğu erken çocukluk döneminde cinsel veya fiziksel istismar gibi şiddetli travmalardan kaynaklanır. Travma uzun bir süre boyunca meydana geldiğinde, etkilenen kişi travmaya neden olan olaylardan tamamen ayrışarak başa çıkmaya başlayabilir. Bu ayrışma genellikle kişinin stresli ve travmatik anıları, normal farkındalıktan ayırmak için kullandığı bir savunma mekanizmasıdır. Yaşadığı istismarın farkında olan kişi zihninde ayrı kişiliklerin oluşmasına neden olur. Bu kişilikler ise uğradığı istismara bağlı olarak çocuksu, güçlü, zayıf, kadın veya erkek olabilir.
Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Birden fazla kimlik hali oluşan kişide, zihnin kontrolü farklı zamanlarda farklı kişiliklerce yapıldığı için birçok belirti görülmesi olasıdır.
- Alter (ayrışmış) kimlikler kendi aralarında veya kişi ile sürekli bir konuşma halinde olur.
- Alter kimlik kişinin davranışları üzerindeki kontrolü ele alır ve bu kimlikler arasındaki değişimlere bağlı olarak kişide amnezi (unutkanlık) görülür.
- Her kimliğin kendine özgü bireysel özellikleri, kişisel tarihi, çevresi hakkında düşünme ve ilişki kurma şekli vardır. Bu da kişinin sosyal çevresinde farklı biri olarak tanınmasına neden olur.
Bunların yanı sıra dissosiyatif kişilik bozukluğundan muzdarip kişiler birçok psikolojik semptom da taşır.
- Vücudun belirli bir yerinde ağrı veya şiddetli baş ağrısı,
- Duyarsızlaşma (kişinin kendi düşüncelerinden, duygularından ve bedeninden kopuk hissetmesi),
- Derealizasyon (kişinin çevresini yabancı veya gerçek dışı hissetmesi),
- Depresyon,
- Anksiyete,
- Yeme ve uyku bozukluğu,
- Madde bağımlılığı,
- Amnezi (unutkanlık),
- Halüsinasyon,
- İntihara meyildir.
Dissosisyatif Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Dissosiyatif kişilik bozukluğu psikiyatrik rahatsızlıklar içerisinde en fazla atlanan tanı grubudur. Çünkü sıklıkla akla gelip sorgulanmaz. En önemlisi de özellikle psikotik bozukluktan, depresyondan, bipolar bozukluktan ve sınırda kişilik bozukluğundan ayırt edebilmektir. Çünkü sıklıkla bu rahatsızlıklar ile karıştırılır.
Maalesef ki hiçbir laboratuvar testi günümüzde dissosiyatif kişilik bozukluğunu tıbbi olarak teşhis edemez. Tanıyı koyabilmek için kişinin tam öyküsü bilinip, klinik bir görüşme yapılmalıdır. Özellikle zihin içinde konuşma varsa şüphelenilmelidir.
Dissosiyatif Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Dissosiyatif kişilik bozukluğu için maalesef ki bir tedavi mekanizması yoktur. Yalnızca kişinin semptomlarını hafifletmek ve kişiyi asıl kimliğine bağlamak için bir terapi uygulanır. Bu terapi ile kişinin acı verici anılarına yeni ve daha sağlıklı başa çıkma becerileri geliştirmesi amaçlanır. Birçok farklı yöntem uygulanabilir.
- Psikoterapi (konuşma terapisi),
- Bilişsel-davranışçı terapi (işlevsiz duygu ve davranışları değiştirmeyi amaçlar),
- Göz hareketi duyarsızlaştırma ve yeniden işleme (kalıcı kabus, travma sonrası stres bozukluğu ve diğer semptomları tedavi etmeyi amaçlar),
- Diyalektik davranış terapisi,
- Aile terapisi,
- Yaratıcı terapiler (sanat terapisi, müzik terapisi, vb.),
- Meditasyon ve gevşeme teknikleri,
- Klinik hipnoz (insanların zihinlerinde saklamış olduğu duygu ve düşünceleri keşfetmelerini sağlayan bir tedavi yöntemi).
Psikoloji kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!
