Psikoloji bilim dalı olarak kabul edildiği günden itibaren en çok merak edilen bilim dallarından birisi olmuştur. Karmaşık insan davranışlarını incelemesi, tercihler, rüyalar gibi birçok kavramı anlamlandırmasıyla bireylerin ve bilim insanlarının yöneldiği bir dal haline gelmiştir.
Psikoloji Nedir?
Psikoloji, eski Yunancada Psyhchologie (ruh) ve logia(bilim) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Kelime anlamı olarak psikoloji, ruh bilimidir. Psikoloji; canlıları, bireyleri ve toplumları anlamaya yönelik, duygu, tercih ve davranışların arkalarında yatan süreçleri çözümleme amacı güden bilim dalıdır. İnsanları anlamaya yönelik olduğu kadar hayvanları ve hatta kitlelerin hareketlerini ve duygularını anlamlandırmaya çalışır.
Psikolojinin Kısa Tarihi
Psikoloji önceleri felsefenin alt dalı olarak görülüyordu. Ancak dönemin psikoloji ile ilgili bilim insanları psikolojinin felsefenin alt dalı olmadığını ayrı ve pozitif bir bilim dalı olduğunu savunmaya başladı. 19.yy ‘da Wilhelm Wundt Almanya’nın Leipzig Üniversitesi’nde kurduğu psikoloji laboratuvarı ile psikolojinin ayrı bir bilim dalı olduğunu kanıtladı. Wundt ilk defa psikolog ünvanını kullandı. Wundt’tan sonra Hermann Ebbinghaus, Ivan Pavlov, John Watson gibi isimler psikoloji bilimin öncüleri olmakla kalmayıp psikolojinin ayrı ve pozitif bir bilim dalı olduğunu kanıtlar nitelikte çalışmalarda bulundular.
Psikolojinin Alt Alanları
Her bilim dalı gibi psikolojide birçok alt dallarına ayrılır. Bunların başlıcaları deneysel psikoloji, sosyal psikoloji, kişilik psikolojisi, gelişim psikolojisi, nöro psikoloji, psikometrik psikoloji, endüstriyel psikolojidir. Bu alt alanlarda kendi içinde çalışma alanlarına ayrılmaktadır. Bu çalışma alanlarının bazıları ise klinik psikoloji, sağlık ve spor psikolojisi, danışmanlık psikolojisi, adli psikoloji ve eğitim psikolojisidir. Tüm bu alt alanlar ve çalışma alanları kendi içinde yaklaşımlara bölünmektedir. Bu yaklaşımlar davranışların temelini açıklayan farklı fikir sistemleridir. Evrimsel psikoloji ise kökenini evrim teorisinden alan bir yaklaşımdır.
Evrim Teorisi Nedir?
Evrim, canlı gruplarının gen özelliklerinin nesiller arasında gelişmesi, şartlara uyum sağlaması ve değişmesidir. Bu değişim esnasında sadece hayatta kalmak için gerekli ve işe yarar genler diğer nesillere aktarılmaktadır. Evrim teorisine göre Dünya’daki tüm canlıların kökeni kendinden önce yaşamış türlere dayanmaktadır.
Charles Darwin ‘Türlerin Kökeni’ adlı kitabında türlerin ortak bir kökenden geldiğini savunur. Kitap evrim hakkındaki ilk bilimsel sentez olma özelliği taşır. Darwin, kuramını doğal seçilim üzerine kurar. Darwin’e göre hayatta kalabilmek için gerekli genlerin olduğu canlılar üremek için seçilecek, genleri gelecek nesillere aktarılacaktır.
Evrim Psikolojisi Nedir?
Evrim psikolojisi, insan davranışlarını açıklarken evrim teorisinin kavram ve açıklamalarından yararlanan bir alt bilim dalıdır. İnsanın evrim sürecinde geçirdiği adaptasyon, doğal seçilim ve cinsel seçilim gibi kavramları kullanır. Evrimsel psikolojiye göre insanın davranışlarının temelinde evrim süreci boyunca taşıdığı genlere bağlı özellikler vardır.
Doğal Seçilim Nedir?
Doğal seçilim; yaşam koşullarına uyum sağlayan canlıların neslinin devam etmesi, uyum sağlamayan canlıların yok olmasıdır. Örneğin evrim teorisinde kutup ayısı ve boz ayı diye iki farklı tür yoktur. Kutup bölgesindeki boz ayıların bir yavrusu genetik değişime uğrayarak beyaz kürklü doğmuştur. Bu doğan beyaz kürklü yavru ayılar hayatta kalırken boz ayılar koyu renklerinden dolayı açık hedef oldukları için hayatta kalamazlar. Böylece beyaz kürklü ayılar hayatta kalıp genlerini diğer nesillere aktarırken, boz ayılar öldükleri için nesillerini sürdüremez. Sonuç olarak beyaz kürklü ayılar zaman içinde çoğalırken, boz ayılar zamanla azalır ve en sonunda kutup bölgesinde tamamen yok olurlar.
Cinsel Seçilim Nedir?
Evrim teorisine göre her canlı üremek için sağlıklı canlıları tercih eder. Çünkü canlılar genlerini gelecek nesillere daha güzel genlerle birleştirerek aktarmak ister. Hayvanlar aleminde sağlıklı kavramı genel güzellik, kas yapısı, kilo, tüy güzelliği, kas gücü gibi alt kavramları ifade etmektedir. Tüyleri seyrek, kilosu az, güçsüz bir hayvan dişisi ya da erkeği tarafından güzel bulunmayacağı için üremek için tercih edilmeyecektir. Aksine güçlü, çok güzel tüyleri olan, kilosu yerinde bir canlı üremek için tercih edilecektir. Bununla birlikte sağlıklı bir görünüme sahip olan genler cinsel seçilim yoluyla gelecek nesillere aktarılacaktır.
Doğal seçilim ve cinsel seçilim tüm canlılar gibi insan davranışlarını da etkilemektedir. Erkeklerde kaslı görünüm, sık saçlar, kemikli yüz yapısı, uzun boy sağlıklı olarak ithaf edilirken kadınlarda geniş kalça ve büyük göğüsler (doğurganlık göstergesi), sık ve parlak saçlar, uzun bacaklar sağlıklı olarak algılanır. Erkekler için sağlıklı kavramı üreme ve güçlü olma kavramıyla bağdaştırılırken kadınlar için sağlıklı kavramı üreme yeteneğiyle bağdaştırılır. Çünkü ilkel insanların vahşi hayvanlardan korunmaya ihtiyacı vardır. Bu durumu kaslı bir vücut ve uzun bacaklar sağlayabilir günümüz güzellik algısını oluşturan bu düşünce evrim boyunca nesilden nesile aktarılmıştır.
Psikoloji kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederim !
