Yaygın ağrılarla karakterize, kişinin günlük hayatını son derece olumsuz etkileyen bir sendrom olan Fibromiyalji’nin etiyolojisi ve patolojisi çok net bir şekilde aydınlatılamamıştır. Farklı teoriler son yıllarda çalışılıyor olsa da genel düşünce stres faktörlerinin ve emosyonel durumun başrolde olduğudur. Yazımızda Fibromiyalji Sendromunu var olan kısıtlı verilerle açıklayacağız.

SENDROMUN ÖNEMLİ YAYGIN ÖZELLİKLERİ :

• Yaygın ağrı
• Uyarılma noktaları
• Yorgunluk
• Sabah tutukluğu
• Uyku bozukluğu
• İrritabl kolon sendromu
• Psikiyatrik bulgular
• Yakınmalar sabahları ve soğukta artar.

Epidemiyoloji:

Prevalans %1-4 arasındadır. Tüm yaşlarda görülebilir ama en sık 50-60 yaşlarında başlangıç görülmektedir. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklerde görülme sıklığının yaklaşık 3 katı olarak bildirilmiştir. Hastalık tek başına görülebileceği gibi sistemik etkiler gösteren SLE, RA, Osteoartrit, Sjögren sendromu ve Behçet hastalığıyla birlikte de olabilir.

Patogenez:

Hastalığın oluşum mekanizması net olarak açıklanamamıştır. Farklı teorilere göre bilinmeyen sebeplerden beyin ağrı eşiğini düşürür ve kişiye normalde acı vermeyen durumlar acıya ve ağrıya sebep olur. Ağrıya karşı artmış hassasiyet en önemli ve en sık görülen semptomdur. Enfeksiyonların tetiklediği düşünüle de tam olarak etken sayılabilecek bir ajan yoktur.

Travma ve emosyonel bozukluk önemli bir sebep olarak görülse de hiçbir yeni travma öyküsü bildirmeyen hastalar da vardır. Çeşitli genetik polimorfizmlerle (örn. Serotonin transporter geni SS polimorfizmi) hastalık arasında ilişkiler bildirilmiştir ama hastalığın genetik bir temeli olduğunu söylemek kolay değildir. Otonom sinir sisteminde bozulmuş fonksiyon, artmış substance P miktarı ve kaslarda enzim anormallikleri gibi sebepler düşünülse de kanıtlanamamıştır. Hipatalamo-hipofizer aks bozukluğunun uyku bozukluğu sebebi olabileceği de kanıtlanmamış bir düşüncedir.

Klinik:

Hastanın en büyük yakınması çok şiddetli ve yanıcı tarzda anlattığı yaygın vücut ağrılarıdır. Buna ek ve ikinci sıklıkta yine günlük yaşantıyı çok etkileyen uyku bozukluğunu tanımlar. Çoğu hasta uykunun süresinden çok kalitesinde bozukluk olduğunu anlatır. Yorgun uyanma ve uykuda dinlenememe iş hayatlarında verimlerini çok azaltır. Gün içinde yorgunluk, migren tipi baş ağrısı ayrıca Raynaud fenomeni, ağız ve göz kuruluğu ve çeşitli allerjik fenomenler hastalığın kliniğinde görülebilir.

Yaygın ağrı en önemli klinik bulgudur ve tanı bu ağrı bölgeleri ile konulur. Bu noktalar bilateral oksipital, alt servikal, trapez, supraspinatus, ikinci kosta, lateral epikondil, gluteal, majör trokanter ve diz bölgeleridir. Onsekiz noktadan 11’inde basmakla ağrı oluşması fibromiyalji lehine kabul edilir.

Tedavi:

Hastalar ağrının şiddeti ve yaygın, kronik oluşundan dolayı hastalığının çok ciddi, hayati bir hastalık olduğu düşüncesindedir ve hekime başvurduğunda anksiyetesi gelişmiş durumda bile olabilir. Eğer bu ağrılara sebep olabilecek ve gerçekten ciddi olan sistemik hastalıklar, tanıda klinik bulgular ve laboratuar bulguları ışığında dışlanmış ise hekimin öncelikli görevi hastanın hastalığının ciddi bir hastalık olmadığına ikna edilmesidir. Hasta için bu çok zor bir aşamadır çünkü ağrısı ruh halinden ve dış görünümden, duruşundan anlaşılıyor olsa da tahmin edebileceğimizden çok daha büyük bir ağrıdır, çünkü hastada ağrı eşiği çok düşmüştür. Ağrının hem kendisi hem duygusal komponenti çok yoğundur.

Medikal tedavi semptomatiktir. Hastanın ağrısını azaltmaya, uykularının kalitesini arttırmaya yöneliktir. Bu amaçla bazı antidepresanlar ve çok sınırlı faydası olsa da non-steroidal anti infalamatuar ilaçlar da kullanıllır. Eğer hastanın hastalıktan bağımsız bir psikiyatrik bozukluğu varsa ayrıca tedavi edilmelidir.

Hastalar mutlaka aerobik egzersiz programı uygulamalıdır. Bu konuda dikkat edilmesi gereken husus şiddetli başlayan bir egzersiz programı ağrıyı çok daha fazla arttırabilecek olmasıdır. O yüzden kişiler hafif başlayan ve şiddeti düzenli aralıklarla artış gösteren bir egzersiz programı uygulamalıdırlar.

Akupunktur ve benzeri tedavi yöntemleri ise tartışmalıdır.

Sağlık Bilimleri kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!