Çağımızda var olan üretim rekabeti içinde, firmaların fark oluşturabilmesi için kaliteli ve verimli bir şekilde üretim yapabilmesi önemlidir. Bu konudaki en önemli görevler üretim planlama departmanlarına düşer.
Üretim planlama konusuna girmeden önce sizlere konuyla ilgili bazı kavramlardan söz edeceğim.
Üretim Nedir?
Üretim, insanların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla mal veya hizmet oluşturma sürecidir. Belirli girdilere, belirli işlemler uygulayarak bir çıktı elde etme durumudur.
Tedarik Zinciri Nedir?
Tedarik zinciri, ürün veya hizmetlerin ham maddeden yola çıkarak tüketicinin eline ulaşana kadar geçirdiği operasyonları, bilgi akışını, fiziki dağıtımını ve alışverişini içeren bir sistemdir. Yani kısacası üreticiden tüketiciye giden yoldur.
Herhangi bir firmada pazarlama, finansman ve üretim yapılarak ürünlere değer katılır ve firmalar ürünlerine değer katarken tedarikçilerden yardım alır. Bu tedarikçiler bütün olarak ele alındığında tedarik zincirini oluşturur. Tedarik zinciri, bir firmaya mal ve hizmet sağlayan küresel bir faaliyet ağıdır.
Üretim Yönetimi Nedir?
Üretim yönetimi, işletmedeki kaynakları etkin şekilde kullanarak müşterinin istediği özelliklerde ürünlerin üretilmesiyle ilgili kararları verme sürecidir. Bu yönetim, verimli çalışma ile kaliteli ürün üretimi sağlar. Mal veya hizmet üreten her işletmede üretim yönetiminin yapılması gerekir.
Üretim Yönetiminin Kısa Tarihi
Üretim yönetiminin temelleri 1800 yılında Eli Whitney’in birbiri yerine kullanılabilen parçalar ve maliyet muhasebesi konuları üzerinde çalışmalar yapmasıyla atıldı.
Sonrasında 1881 yılında Frederick Taylor “bilimsel yönetim yaklaşımı” kavramını oluşturdu ve bu konudaki diğer bir katkısı ise yönetimin aşağıda belirtilen maddeler için daha fazla sorumluluk alması gerektiğini öne sürmesiydi :
- Çalışanları doğru işle eşleştirmek.
- Uygun eğitimin sağlanması.
- Uygun çalışma yöntemlerinin ve araçlarının sağlanması.
- İşin başarılması için meşru teşvikler oluşturmak.
1913 yılına gelindiğinde Henry Ford, ilk hareketli otomobil montaj hattını kurdu. İnsanların hareketsiz durduğu ve malzemelerin hat üzerinde hareket ettiği bu sistem, devrim niteliğinde bir olay olarak görüldü.
1924 yılında Walter Shewhart, üretim yönetiminin en önemli dallarından biri olan kalite kontrolde istatistiksel örneklemenin temellerini attı.
1970’lerde Toyota, “tam zamanlı üretim (JIT)” kavramını hayata geçirdi ve sonrasında fabrikalarda otomasyon sistemlerine geçilmeye başlandı.
1990’larda ise kalite yönetimi, yalın üretim ve çevik üretim gibi kavramlar oluşturuldu. Sonrasında bu gelişmelere e-üretim, robotik sistemler, esnek imalat sistemleri ve kurumsal kaynak planlaması (ERP) gibi üretime verim kazandıran kavramlar eklendi.
Üretim Yönetimi Neden Önemlidir?
Üretim yönetimi, herhangi bir kuruluşun tüm iş süreciyle bütünsel olarak ilişkili olduğu için oldukça önemlidir. Ayrıca bir firmayı oluşturan en maliyetli parçalardan birisidir ama aynı zamanda da kuruluşa en çok fayda sağlayan faktördür.
Üretilen mallar ve hizmetler bizi etkilediği için onların nasıl üretildiğini bilmek bizim için faydalı olur. Bir firmadaki üretim yöneticilerinin ne iş yaptığını anlamak da çalışanların performans kalitesini arttıracağı için üretim yönetimini bilmek ve anlamak oldukça yararlıdır.
Üretim Yöneticileri Ne İş Yapar?
Üretim yönetimi yapılırken genel olarak alınması gereken 10 tane stratejik karar vardır. Üretim yöneticileri ise bu kararları alan yetkili kişilerden oluşur.
- Mal ve hizmetlerin tasarımı: Üretim yöneticisinin aldığı bu karar, alacağı diğer kararları da etkileyen önemli bir adımdır. Örneğin ürün tasarımını yapmak maliyetin alt sınırını, kalitenin üst sınırını, sürdürülebilirliği ve ihtiyaç duyulan kaynakları belirlemektedir.
- Kalite yönetimi: Bu süreçte müşterinin kalite beklentisi belirlenir ve bu kaliteyi sağlayabilmek için gerekli prosedürler uygulanır.
- Süreç ve kapasite stratejisi: Üretim süreci belirlenir ve kaynaklar düzenlenir.
- Konum stratejisi: Maliyet, altyapı ve lojistik dikkate alınarak müşteri ve tedarikçilere yakınlığın ayarlanmasıdır.
- Yerleşim stratejisi: Üretim yapılırken verimli akışı sağlamak için kapasite ihtiyaçlarını, personel sayısını ve envanter gereksinimini düzenlemektir.
- İnsan kaynakları ve iş tasarımı: Gerekli yetenek ve becerilerdeki personeli işe alarak onun efektif bir şekilde işe devam etmesini sağlamaktır.
- Tedarik zinciri yönetimi: Neyin, kimden ve hangi koşullarda alınacağına karar vermektir.
- Envanter yönetimi: Envanter siparişi ve bekletme kararlarının optimizasyonunu içerir. Bunu yaparken müşteri memnuniyeti, tedarikçinin kapasitesi ve üretim programı gibi konular dikkate alınmalıdır.
- Çizelgeleme: Müşteri taleplerini karşılarken personel ve kaynakların durumu göz önünde bulundurularak yapılan, orta veya kısa vadeli programların belirlenmesi ve uygulanmasıdır.
- Bakım: Ürünlerin, personelin, tesis kapasitesinin ve üretim taleplerinin düzenli olarak kontrol edilmesini içerir.
Mal ve Hizmet Üretimi
Hem mallar hem de hizmetler için yürütülen üretim süreçleri genellikle çok benzerdir. Örneğin, ikisinde de kalite standartları vardır ve ikisi de müşteri talebine göre şekillenir. Fakat mal ve hizmet arasındaki ayrım net değildir. Örneğin üretilen bir malın satışı hizmet alanına girebilir ya da hizmet üretimin ayrılmaz bir parçası olabilir.
Mal ve hizmet kavramlarının karşılaştırılması aşağıdaki gibi yapılabilir:
Üretim Yönetiminde Karşılaşılan Güncel Sorunlar
- Küreselleşme: Günümüzde ülkeler ekonomik olarak büyümek için rekabet ederken küreselleştirmeyi de arttırmaktadır. Bu yüzden de üretim yapılan her alanda efektif tasarlanmış, verimli ve yüksek kaliteli ürünler üretilmesi gerekmektedir.
- Tedarik zinciri ortaklığı: Bir firmanın tedarik zincirini oluşturan üyeler, müşterilerin ihtiyaçlarına uygun olarak seçilmelidir.
- Sürdürülebilirlik: Ekolojik olarak sürdürülebilir ürünler ve süreçler tasarlanmalıdır. Kaynak kullanımı azaltılmalı ve geri dönüştürülebilen veya tekrar kullanılabilen çevre dostu ürünler üretilmelidir.
- Hızlı ürün geliştirmek: Gelişen teknoloji ile üretilen ürünlerin ömrü kısalmaktadır. Bu yüzden firmaların üretim hızını arttırması gerekmektedir.
- Kitle özelleştirme: Yöneticiler, tüketicilerin kişisel isteklerine hitap eden ürün tasarımları ve esnek üretim süreçleriyle taleplere hızlı bir şekilde cevap verebilmelidir. Buradaki amaç ihtiyaç duyulan her yerde ve her zamanda özelleştirilmiş ürünleri alıcıya sunabilmektir.
- Yalın üretim: Yalın üretim; müşterinin memnun olduğu, çalışanlara saygı duyulduğu ve israfın olmadığı iyi yürütülen bir projede itici güçtür. Çalışanların hepsi iyileştirme süreçlerine katılır. Ürünler, müşteri talepleri doğrultusunda istenen kalite şartlarına uygun olarak üretilir.
Nedir? kategorisindeki diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
