Yunanca iş, çalışma anlamına gelen “ergon” kelimesi ve insan anlamına gelen “nomos” kelimelerinin birleşmesiyle meydana gelen ergonomi kavramı, ABD ‘de insan faktörleri mühendisliği veya insan mühendisliği olarak tanımlanırken ülkemizde iş bilim olarak karşımıza çıkmaktadır.
Ergonomi, çalışanların fiziksel, davranışsal, biyolojik ve psikolojik tüm özelliklerini değerlendiren ve bu özelliklere uygun çalışma ortamları, yaşama alanları oluşturmayı hedefleyen bir bilim dalıdır. Genel ve kısa bir tanımla ifade edilecek olunursa ergonomi, işin insana; insanın işe uyumu için tüm koşulları oluşturmayı sağlar.
Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturmanın başlıca kriterlerinden olan ergonomi faktörü, çalışma ortamlarının çalışanlara göre uyarlanmasını sağlayarak aşırı zorlanmaları, fizyolojik ve psikolojik yıpratıcı faktörleri ortadan kaldırıp daha güvenilir daha sağlıklı çalışma ortamları oluşturarak çalışma ortamlarında verimliliği arttırmaktadır.
Çalışma hayatında büyük öneme sahip olan insan faktörünün en ince ayrıntısına kadar araştırmalar yapılarak değerlendirmesiyle insan- makine, insan- çevre uyumu hedeflenmiştir.
Ergonomide amaç sadece çalışan ve çevre uyumunu sağlamak değil üretimde büyük paya sahip olan insan gücünün daha sağlıklı, rahat, kolay ve en doğru şekilde üretime katkısını sağlayabilmek adına uygun görülen gerekli çalışma düzenin oluşturulmasıdır.
İstenilen kalite ve verimlilikte üretimin sağlanabilmesi adına büyük önem taşıyan ergonomi bilimi genel olarak 3 başlıkta incelenmektedir.
Bilişsel Ergonomi
Genel anlamda mental süreçlerle ilgili olan bilişsel ergonomi, çalışanların araçla, çevreyle etkileşimlerini inceleyerek zihinsel kavrama ve algılama doğrultularında sistemlerin tasarım ve düzenlenmesinde kullanılmaktadır.
Fiziksel Ergonomi
Bireysel vücut yapısı antropometrik özelliklerinin esas alındığı, çalışma sırasında çalışanın genel duruşu, tekrarlanan hareketler, sağlık, güvenlik, çevrenin genel özellikleri gibi konuları kapsayan ergonomi dalıdır.
Örgütsel Ergonomi
Çalışanlar ve işin genel yürütüm şartları adına en iyiyi hedefleyerek örgütlenmenin sağlanmasını hedefler. İş uyumu, örgütsel kararlılık ve uyum, kaynak yönetimi, toplum ergonomisi, iş tasarımı, iş planı, kalite yönetimi gibi geniş kapsamlı konuları içerir. İş organizasyonlarının verimli ve etkin gerçekleştirilmesi adına ergonomi kültürünün tüm çalışanlara ve işletmenin genel yapısına benimsetilmesi sağlanmalıdır.
Geçmişten günümüze insanların her ortam için daha rahat olanı arama istekleri ergonomi biliminin gelişmesine katkı sağlamıştır. Sanayinin gelişmesi de insan-makine ilişkilerini arttırmış ve bununla beraber fiziksel çevre faktörleri insana uygun hale getirilmesi önem kazanmıştır. Çalışma alanlarının, görevlerin ve ekipmanların tam anlamıyla çalışanlara uygun hale getirilmesiyle, çalışan üzerindeki fiziksel stres ortadan kaldırılarak meslek hastalıkları ve iş kazalarının da önüne geçilmesi sağlanmaktadır.
Çalışanların yaşam kalitesini yükseltmeyi, insan değerini arttırmayı, işi insana sevdirmeyi, sağlıklı ve güvenilir çalışma ortamları oluşturmayı amaçlayan ergonomi bilimi, mühendislik, fizyoloji, mimarlık, psikoloji, biyoloji gibi birçok bilimin ortak çalışma alanına girer. Üretim verimliliğinin artmasında büyük payı olan ergonomi sayesinde, çalışanların tüm sağlık koşulları göz önüne alınarak güvenli çalışma ortamlarıyla desteklenip potansiyel insan gücünden en yüksek seviyede yararlanılması sağlanmaktadır.
Mühendislik kategorisindeki diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
