Diabetes mellitus, endokrin sistemi tutan hastalıklar arasında en sık görülendir. Dünya’da diyabet prevalansı %2, Türkiye’de ise %8 olarak hesaplanmıştır. En sık görülen diyabet Tip2’dir.
DM NEDİR?
Diabetes Mellitus yani şeker hastalığı, kan glikozunun beklenmedik şekilde yükselmesidir. Vücudumuzda gizli kahramanlardan biri olarak görev yapan insülin normal süreçte kan şekeri düzeyimizi düzenler. Düzenlemesi aksadığında ya da tamamen durduğunda Diabetes Mellitus ortaya çıkar.
Primer (beta hücrelerindeki bozukluk-insülin üretimindeki bozukluk) yada sekonder diyabet (başka bir hastalığın tedavisinde kullanılan örneğin glukokortikoidler sonrası kan şekeri yükselebilir, sürekli kontrol gerekmektedir.) olabilir.
Hastaların büyük bir çoğunluğu primer başlangıçlı diyabet sınıfına girerler. Bu sınıf iki gruba ayrılır:
İnsüline bağımlı tip, yani çocukluk çağı başlangıçlı tip(Tip1) ve İnsüline bağımsız tip (Tip2)
TİP1 DİABETES MELLİTUS
- Genellikle çocukluk ve ilk gençlik çağlarında ortaya çıkar
- İnsülinin mutlak eksikliği söz konusudur.
- Ortaya çıktığında kan şekeri düzeyi kuşkuya yer vermeyecek derecede yükselmiştir.
- Diabetes mellitusun en ağır komplikasyonlarından biri olan ketoasidoz bu vakalarda görülür.
- Tedavide insülin zorunludur.
- İnsüline bağımlı diabetes mellitusun tanısı kolaylıkla konulur çünkü klinik belirtiler yeterince açıktır.
- İlk bulgu poliüridir.(sık idrara çıkma)
- Polidipsi (çok su içme)
- Hızlı kilo verme
Bu dönem içinde tanınmayan hastaların bir kısmı diabetik ketoasidotik komaya girerler. Sıklıkla ilk tanı komayla konulur.
HER İKİ DİABETES MELLİTUS DA HER YAŞTA GÖRÜLEBİLİR!
VAKALARIN BİR KISMI TİP 2 DİABET GİBİ BAŞLAYIP HIZLA İNSÜLİNE BAĞIMLI HALE DÖNEBİLİR.
TİP2 DİABETES MELLİTUS
- Çoğu kez gizli bir gidişat seyreder.
- Kan şekeri Tip1’deki kadar yüksek değildir. Zaman zaman normal sınırlar içinde olduğu görülebilir.
- Hastalar genellikle şişmandır ve kilo da vermezler.
- Erken tanı mümkündür.
- Polifaji(çok yemek yeme),çok su içme ve sık idrara çıkma görülür.
- Poliüri çoğu kez kendini niktüri (gece idrara kalkma) şeklinde gösterir.(Sorgulanması tanıya yardımcıdır )
- Görmede bulanıklık şikayeti olabilir.
- TİP2 diabette kandida enfeksiyonları sıktır, cinsel bölgede kaşıntıya da neden olarak dikkat çeker.
TİP2 DİABETES MELLİTUS İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ:
- Ailede diabetes mellitus öyküsü
- Obezite (BMI> 25 kg/m2)
- Fiziksel inaktivite
- Irk ve etnik köken
- Bozulmuş açlık kan şekeri
- Hipertansiyon (140/90 mmHg)
- Kardiyovaküler hastalık öyküsü vb.
- MODY (Maturity Onset Diabetes of Young): Çocuk ve gençte görülebilen İnsüline bağımlı olmayan bir diyabettir. Genetik geçiş mevcuttur.
BİYOŞİMİK TANI
Açlık kan şekerinin 126 mg/dl’nin üzerinde bulunduğu vakalar diabetiktir.(Açlık kan şekeri normal değeri 60-100mg/dl’dir.)
Herhangi bir zamanda alınan (randomize) kan şekeri 200 mg/dl’nin üzerinde bulunursa hasta diabetiktir.
NOT: Normal bir kişide postprandial dönemde (yemek sonrası) dahi kan şekeri 200mg/dl’nin üzerinde çıkmaz.
Bu değerlerin bir kere saptanması yeterli değildir. En az iki kez tekrarlanıp tanı daha sonra konulmalıdır.
Tanı açısından şüphe duyuluyorsa OGTT (glikoz tolerans testi) uygulanabilir. (Açlık kan şekeri 126mg veya tokluk kan şekeri 200 mg/Dl’nin üzerinde bulunan kişiye uygulanamaz.)
KOMPLİKASYONLAR
Diabetes mellitus yalnız glikoz metabolizmasını bozmaz, protein ve yağ metabolizmaları da bozulur.
En önemli komplikasyonlar mikroanjiyopati (küçük damarların tutulması) ve makroanjiyopati (büyük damarların tutulması)dir.
Diabetes mellitus komplikasyon çeşitliliği çok fazla olan bir hastalıktır. Bu yüzden diabet tanısı konulmuş kişi belirli aralıklarla komplikasyonlar açısından değerlendirilmelidir.
Diabetik hastalar yılda en az bir kez tam bir nörolojik muayeneden, yılda en az bir kez göz muayenesinden (katarakt ve glokom gelişme riski yüksektir) geçirilmelidir. Hasta yılda iki kez tam bir idrar kontrolü yapmalıdır.
Damar tutulumun’dan şüphenilen hastada kan akımını ölçmek için Doppler USG yapılır.
Diabette kronik komplikasyonların yanı sıra akut komplikasyonlar da görülmektedir
Akut komplikasyonlar:
- Diabetik ketoasidotik koma
- Hiperozmolar nonketotik koma
- Hipoglisemi koması (tedaviye bağlıdır)
- Laktik Asidoz
Yazımızı okuduğunuz için teşekkürler..
Sağlık Bilimleri kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
