Her geçen gün hızla gelişen teknoloji, üretimin artmasına büyük ölçüde katkıda bulunmuştur; ancak yapılan işin otomasyon düzeyi ne olursa olsun insana ihtiyaç duyulmaya devam edilmiştir. Verimliliğin ve üretimin artması, insan ile makine arasında güçlü bir uyum sağlanmasına bağlıdır. Bu ise büyük ölçüde ergonomi ile ilişkilidir.
Ergonomi nedir?
Kökeni Yunanca olan ergonomi kelimesi; iş anlamına gelen “ergon” ve yasa anlamına gelen “nomos” kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Günümüzde daha kapsamlı bir anlama gelen “İşbilim” veya “İnsan Mühendisliği” de kullanılmaktadır. Ergonomi insanın çevre ile ilişkisinin birçok açıdan ele alınarak değerlendirilmesini ifade etmektedir. Bu değerlendirme insanın psikolojik ve fiziksel özelliklerini dikkate alarak yapılmaktadır. Değerlendirme sonucunda makine sistemlerinin tasarımları ve çalışma ortamlarının düzeni insana en uygun hale getirilir.
Ergonominin Amacı Nedir?
Çalışma ortamının insana uygun hale getirilmesi, dinlenme ve çalışma sürelerinin düzenlenmesi ile birlikte verimlilik; dolayısıyla üretim gücünün artması amaçlanmaktadır.
ILO‘ya (International Labour Organization) göre iş kazaları ve meslek hastalıklarının sebep olduğu ekonomik kayıp ülkelerin gayri safi hasılasının %4’ünü oluşturmaktadır. Aynı zamanda ofis içi çalışmalarının yaygınlaştığı ülkelerde, bel ve boyun ağrısı yaşayan çalışanların oranının yaklaşık %50 olduğu ve ofis çalışanlarının fiziksel ağırlıklı iş yapan çalışanlara göre yaklaşık 1.5-3 kat daha fazla bel ağrısı riskine sahip olduğu belirlenmiştir.
Ofis Ortamında Neler Yapılabilir?
Birçok işyerinde elverişsiz koşullar söz konusudur. Fiziksel ve psikolojik açıdan uygun olmayan koşullarda zaman zaman iş kazaları da yaşanmaktadır. Ergonomik olarak uygun olmayan ekipmanlar hem çalışma performanslarını etkilemekte hem de fiziksel bir risk oluşturmaktadır. İşin ve iş yerinin insana uyumlu olabilmesi için üzerinde durulması gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:
- İş yeri çalışanın fiziksel özelliklerine göre düzenlenmeli.
- İş çalışanın yeteneklerine uygun olmalı.
- İş için gerekli olan ekipman ve bilgiler çalışanın duyu organları tarafından kolayca ve doğru bir şekilde algılanmalı.
- İş, çalışanın performansından yüksek performans gerektirmemeli .
- Çevre koşulları çalışmak için uygun olmalı. (Aydınlatma, sıcaklık, gürültü, titreşim, zararlı maddeler vb.)
Şartlar ergonomik açıdan uygun hale getirildiğinde çalışan işinde rahat olacak, konsantrasyon kaybı yaşamayacak, kendini işine daha çok verebilecektir. Böylece çalışanın yaptığı işin kalitesinin artması, işini daha hızlı yapması ve daha verimli çalışması beklenir. Bu şekilde çalışanların verimlerinin bireysel olarak artması işletmeninin bütününe bakıldığında toplam veriminin artması sonucunu doğuracaktır.
Ofis Ortamında Uygulanabilecek Örnekler
Bu kapsamda bir çok araştırma ve çalışma yürütülmüş, iş yerlerinde iyileştirmeler yapılmış ve önlemler alınmıştır. Ofis ortamında uygulanabilecek örnekleri şu şekilde sıralayabiliriz :
- Aydınlatma gözü rahatsız etmeyecek bir şekilde olmalı, doğru renkte ışık seçilmeli ve dengeli dağılmalıdır. Mümkün olduğunca gün ışığından faydalanılmalıdır. Düşük kontrastlı bir ışık çalışanın performansını olumsuz etkileyecektir.
- Termal konfor (sıcaklık, nem ve hava akımı) günün büyük bir kısmının geçirildiği ofis ortamı için çok önemlidir. Mevsimlere ve hava sıcaklığına göre, doğru şekilde ayarlanmalıdır.
- Monitörlerin konumu, uzaklığı ve eğimi doğru ayarlanmalıdır.
- Çalışma masasında çalışacak yeterli alan bulunmalıdır.
- Sandalyeler çalışanın rahat hareket edebileceği bir şekilde, yüksekliği ayarlanabilir ve sırt destekli olmalıdır.
- Ofis dekorasyonu çalışanın işini kolaylaştıracak şekilde olmalıdır. Bu konuda renk seçimi çok önemlidir.
- Ofis içerisinde bitki ve çiçekler kullanılarak hem toksik maddelerin azaltılması hem de çalışanların psikolojik olarak iyi hissetmeleri sağlanabilir.
Bu örnekler çalışma ortamındaki iç ve dış faktörlere bağlı olarak çeşitlendirilip artırılabilir. Unutmayalım ister ofis ortamı olsun ister okul veya ev; başarı için çalışma ortamı çok önemlidir.
Mühendislik kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
