Lumos: Asanın ucundan ışık çıkmasını sağlayan büyü
Lumos maxima: Asanın ucundan daha güçlü ve parlak bir ışık çıkmasını sağlayan büyü
İki büyü arasındaki ‘’maxima’’ kelimesinin çıkan ışığı ‘’maximuma ulaştırma, maximize etme’’ anlamı kattığını fark etmek çok da zor değil. Harry Potter serisinin yazarı J.K. Rowling, Exeter Üniversitesi’nde Klasik Dil ve Mitoloji çalışmış olmasının verdiği alt yapı ile bazen Lumos büyüsündeki gibi apaçık, bazen ise çok daha ince bir şekilde kelimeleri işleyerek çoğumuzun aşina ve hayran olduğu büyülü söz öbeklerini yazmış. Lumos ise, Latince’de ışık anlamına gelen ‘’lumen’’den türetilmiş bir sözcük. Aynı zamanda J.K. Rowling, yetim çocuklara yardım edebilmek amacıyla kurduğu vakfa da Lumos ismini vererek hem onlara ışık olmayı hedefliyor hem de seriye hoş bir gönderme yapıyor.
Asadaki yana ışığı söndürmek için kullanılan büyü ise gayet kısa: Nox!
Nox, Latince’de ‘’gece’’ anlamına geliyor. Anlamını düşününce bu sözcüğün ışıkların sönmesine neden olması gayet mantıklı!
Büyülerdeki kelimelerin çoğunun latin kökenli olduğunu biliyoruz. Aslında çoğu da büyünün hizmet ettiği aksiyona uyumlu anlamlar taşıyor. ‘’Accio’’ büyüsü, önüne getirildiği nesneyi çağırmaya yarıyor. ‘’Accio ateşoku’’ repliğini serinin dördüncü filmi olan Ateş Kadehi’nden hatırlıyoruz. Etimolojik kökeni Latince’de ‘’çağırmak’’ anlamındaki ‘’accerso’’dan gelen ‘’Accio’’ büyüsü tam olarak anlamına hizmet ediyor.
Affedilmez Lanetler
Affedilmez lanetlerin az meşhur olanlarından ‘’Crucio’’ büyüsü de yine Latince ‘’cruciare’’den geliyor. Cruciare, tam manasıyla ‘’Sana işkence ediyorum’’ anlamına gelen bir fiil. Nitekim Crucio büyüsü de kurbanın acı çekerek ölmesine sebep olan ve Ateş Kadehi’nde Voldemort’un Harry’ye yaptığı lanet olarak hatırlıyoruz. Dört affedilmez lanetten diğeri ve yürek parçalayan sahnelerin geri planında, duyar duymaz içimizi cız ettiren büyü: Avada Kedavra. 2004 yılında Edinburg Kitap Fuarı’ndaki söyleşisinde J.K. Rowling şöyle diyor: Avada Kedavra’nın ne anlama geldiğini biliyor musunuz? Aslında Aramice (Arami dili, M.Ö. 300 – M.S. 650 yılları arasında Mezopotamya’da kullanılan bir dil) bir söz öbeği olan ‘’abra kadabra’’dan geliyor. Abra kadabra, Aramice’de ‘’bu şeyi yok et’’ anlamına geliyor. Şifa vermesi beklenen bu söz öbeğindeki ‘’şey’’ ile aslında hastalık kastediliyor ve söylendiğinde kişideki hastalığı yok etmesi isteniyor.
Rowling, Avada Kedavra büyüsünde, yok olan şeyin hastalık değil de büyünün işlediği kişi olmasını istemiş. Kedavra, fonasyon olarak ceset anlamına gelen kadavra (İngilizce: cadaver) sözcüğü ile benziyor olması da hoş bir tesadüf olmuş.
En İkonik Büyüler ve Etimolojik Kökenleri
Ruhemiciler diyince adeta bir refleks olarak dilimizin ucuna gelen büyü, evet, tabii ki Patronus büyüsünden bahsediyoruz. ‘’Expecto patronum’’, sizi koruyan ve ışık hizmetlerinden oluşan bir hayvanı çağıran büyü. ‘’Expecto’’, hem Latince hem de İngilizce’de (expect) ‘’beklemek’’ anlamına geliyor. ‘’Patron’’ ise işveren değil; sizi koruyan, muhafaza eden anlamında. Her büyücünün patronus’u farklı olmakla beraber; büyü yapıldığında gelen hayvan tıpkı melek tasvirlerindeki gibi parlak ve huzur verici, rahatlatıcı bir dış görünüşe sahip. ‘’Koruyucumu bekliyorum’’ olarak karşılığı olan bu büyü gerçekten de Ruhemiciler’e karşı birebir.
Harry’nin yapmayı bildiği nadir büyülerden olan ve serinin birçok kısmında severek kullandığı, hatta adeta koskoca Karanlık Lord’u yenmesini sağlayan ‘’Expelliarmus’’ büyüsü, rakibin elindeki silahı (asayı) uzaklaştırmaya yarıyor. Sırlar Odası’nda Gilderoy Lockhart ve Severus Snape’in ikonik düellosunda tanıştığımız bu büyü Harry tarafından da defalarca kez kullanılıyor. ‘’Expell’’ kovmak, savmak, def etmek anlamına geliyor. ‘’Armus’’ ise ‘’arm’’; silah anlamında ve bu iki kelime Rowling tarafından zekice kaynaştırılıyor; böylece ‘’Expelliarmus’’ büyüsü ortaya çıkıyor.
Ölüm Yadigarları’nda gözümüzden akan yaşlara engel olamadığımız, Hermione Granger’ın kendi ailesine unutturma büyüsü yaptığı o sahnede geçen büyü ise: Obliviate
Oblivisci, Latince’de ‘’unutmak, unutulmak, hafızayı kaybetmek’’ ve Oblivion, İngilizce’de ‘’unutulmak, terk edilmek’’ anlamına geliyor.
Hogwarts’taki derslerde ilk öğrendiğimiz büyülerden olan ‘’Wingardium Leviosa’’ (-leviosar değil), parçalara ayrıldığında İngilizce ve Latince kökenli olan kelimelerden oluşan, uygulandığı nesnenin havalanmasını, yükselmesini sağlayan bir büyü. Latince’de arduus ‘’yükselmek’’, levis ‘’ağırlıkça hafif’’, İngilizce’de wing ‘’uçmak’’ anlamına geliyor ve bunlar Rowling’in kıvrak zekası ile birleştirildiğinde o mükemmel büyünün sözleri ortaya çıkıyor.
Fikir ve Sanat kategorisinde bulunan diğer yazıları da okumanızı tavsiye ederiz!
