Öz güvenle yakın ilişkisinden dolayı sık sık karıştırılsa da öz saygı oldukça farklı bir kavramdır. Benlik saygısı ve öz değer olarak da isimlendirilen öz saygı, bireyin kendisini nasıl algıladığıdır. Benlik saygısı kavramını psikoloji literatürüne kazandıran Rosenberg’e göre benlik saygısı kişinin kendisine yönelttiği olumlu ve olumsuz duyguların toplamıdır. Öz saygı, bireyin hayatını en çok etkileyen faktörlerin başında gelmektedir. Bu sebepledir ki psikoterapiler temelde benlik saygısını arttırmayı hedeflerler.
Benlik Saygısının Düzeyleri Nelerdir?
Benlik saygısını üç düzeye ayırmak mümkündür. Düşük, orta ve yüksek düzeyde benlik saygısı. Düşük düzeyde benlik saygısına sahip kişiler kendilerini çok iyi tanıyamamış, çekingen, hayattan korkan kişiler olarak nitelendirilirken yüksek düzeyde benlik saygısına sahip kişiler atılgan, fikirlerini kolayca dile getiren, yeteneklerinin ve ilgilerinin farkında olan bireyler olarak nitelendirilmektedir. Orta düzey benlik saygısına sahip bireyler ise ne düşük düzeydekiler kadar çekingen ne de yüksek düzeydekiler kadar atılgandır.
Düşük Ve Yüksek Benlik Saygısı Davranışları Nasıl Etkiler?
Düşük benlik saygısına sahip kişiler fikirlerini kolayca söylemezler, hayır deme davranışı çok sık gözlenmez, göz önünde olmaktan çok hoşlanmazlar. Bu davranışları sonucunda genelde önlerine çıkan iş, kariyer ve ilişki gibi fırsatları kaçırırlar. Bu da onların daha fazla içe kapanmalarına ve benlik saygılarının iyice düşmesine sebep olabilmektedir. Düşük düzey benlik saygısına sahip kişilerin en muzdarip olduğu durum hayır diyememektir. Bu sebeple istemeyerek ya da bilerek hatalar yapabilir, suça karışabilirler. Araştırmalar düşük düzeyde benlik saygısına sahip kişilerin genç hamilelik, madde bağımlılığı, okul terki, düşük akademik başarı, şiddet, suça karışma oranlarının yüksek benlik saygısına sahip kişilere göre daha fazla olduğunu göstermektedir.
Yüksek benlik saygısına sahip kişiler ise kendisini iyi tanıyan, sınırlarının ve yapabileceklerinin farkında olan, atılgan, fikirlerini açıkça dile getirebilen, olumlu ve olumsuz yanlarıyla kendini olduğu gibi kabul eden bireylerdir. Bu özellikler sayesinde akademik olarak, iş hayatlarında ve özel hayatlarında genelde başarılı ve mutlu olurlar. Kendilerini tanımaktan, hata yapmaktan, eleştirilmekten korkmadan gerektiğinde riskler alarak başarı yolunda emin adımlarla yürürler.
Öz Saygı Nasıl Geliştirilir?
Öz saygı tıpkı öz güven gibi geliştirilebilen bir olgudur. Öz saygının temel dayanağı kendini tanımak ve olduğu gibi kabul etmektir. Dünyada üzerinde en mutlu kişi kendisini pozitif ve negatif tüm yanlarıyla tanıyan ve olduğu gibi kabul eden kişidir.
Kendinizi Tanımak İçin Neler Yapabilirsiniz?
Bireyin kendisini tanıması deneyimler yoluyla gerçekleşmektedir. İlgi ve yeteneklerinizi tecrübe ederek ortaya çıkarabilirsiniz. Öğrenmeye açık olmak kendini tanımanın en güçlü alternatiflerindendir. Öğrenmeye açık olan bireyler yeni deneyimlere açıktır. Yeni lezzetler tatmaktan, yeni bilgiler öğrenmekten, farklı mekanları görmekten hoşlanırlar. Genelde bireyler başkalarına karşı hoşgörülü olabilirken kendi olumsuz, yetersiz gördüğü parçalarına karşı aynı hoşgörüyü gösterememektedir. Oysa dünyada yaşayan kusursuz bir insan yoktur. İnsan olmak kusurlu olmaktır. Her bireyin eksik, olumsuz ve yetersiz yanları olacaktır. Sağlıklı olan bireyin bu yanlarını da tıpkı olumlu ve güçlü yanlarını kabul ettiği gibi kabul etmesidir. Tabi ki bu kabul ediş, aynı zamanda bir çaresizlik durumu değildir. Kişi kendini olduğu gibi kabul ettikten sonra olumsuz veya yetersiz gördüğü yanlarını geliştirebilir. Doğru olan bireyin kendisini olumlu ve olumsuz olarak nitelediği tüm yanlarıyla sevmesi ve kabul etmesidir.
Psikoloji kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederim !
