Proje, belirli bir süreci ve/veya sonucu değiştirmeyi ya da bu noktalara katkıda bulunmayı; amaç ve hedeflerin, ilişkili sonuca yönelik uygulanmasını hedefleyen bir çalışmadır. Hangi tür proje olursa olsun; ister Avrupa Birliği projesi, isterse Tübitak ya da akademik; en çok yapılan hataların başında, yazılan projelerdeki mantık hataları gelmektedir. Projenin sürdürülebilir ve özgün olması noktasında da pek çok problem yaşanabilmektedir. Peki, proje yazarken dikkat edilecek noktalar nelerdir? Proje değerlendirme ve raporu nasıl yazılmalıdır?
Projenin Konusu
Projenin konusunun, ihtiyaca yönelik olması çok önemlidir. Örneğin, zaten var olan bir ürünün, aynı versiyonunun projesini yazmak ya da oldukça yaygın kullanılan bir kalp pilinin projesini baştan yazmak vakit kaybı olacaktır. Projenin yazılacağı sektörü ve pazarı iyi bilmek ve iyi bir araştırma yapmak bu noktada projenin konusunu seçerken en önde gelen sorumluluklardan biridir. Yazılacak proje daha önce herhangi bir yarışmaya girmemeli, bilimsel ve özgün olmalıdır. Proje konusunu seçerken ilgi çekici, farklı ve mantıklı bir konu ya da ürün seçmek gerekir. Özellikle fon alınması beklenen projeler yazılırken projenin konusu, fon sağlayıcılar için en önde gelen kriterlerden biri olacaktır.
Bilgi Toplamak
Projenin konusunu belirlerken, aynı çalışmanın daha önce yapılıp yapılmadığını araştırmak, bilgi toplamanın ilk aşamasıdır. Daha sonra, projeyi yazarken de pek çok spesifik bilgiye ihtiyaç duyulması mümkündür, bu aşamada öncelikli olarak projenin ana hatlarını belirlemek; ne istenildiğini ve hangi sonuca varılmak istendiğini anlamak gerekir. Örneğin, Etiyopya’da yapılmasını istediğiniz bir doğum hastanesi için; Etiyopya’nın doğum oranını bilmek, yerel şartlarını ve personel durumunu öğrenmek, bu projenin Etiyopya’da olmayan hangi eksiği tamamlayacağını yani, projenin neyi hedeflediğini belirtmek gerekmektedir. Toplanılan araştırma kaynakları da projeye eklenmelidir. Ancak sıkı bir araştırma ile verimli bir proje yazılabilir. Projenin türüne göre, projeye görsel kaynaklar da eklenebilir, bu araçlar projeyi güçlendirecektir.
Projenin Ana Hatları ve Yazımı
Bu aşamada, elde edilen bilgiler ışığında projenin giriş kısmı, amaçları, hedefleri, yöntemi, uygulama adımları, çalışma takvimi ve beklenen sonuçları, birbiri ile ilişkili olarak ve açık bir şekilde yazılmalıdır.
Giriş kısmında konu ile ilgili genel bilgiler verilir. Amaç bölümünde, projenin istenen sonucu (kısa vadede elde edilecek sonuç da diyebiliriz) basit şekilde yazılır.
Genelde projelerin tek bir amacı vardır. Hedefler kısmı ise birden fazla olabilir ve uzun vadede planlanan hususları içerebilir. Hedefler amaca yönelik olarak yazılır; bu sebeple amacın iyi belirlenmesi önemlidir.
Yöntem kısmında ise, projeyi uygularken yapılacak çalışmalarda izlenecek yol, varsa yapılacak deney ve gözlemler, veri toplama araçları, istatistiksel veriler ve değerlendirmeler, varsa grafik çizimleri ve hesaplamalar yazılmalıdır.
Bir sonraki kısımda, yapılacak faaliyetler, proje için hedeflenen günlerin belirtildiği bir takvim içeriğinde çalışma takvimi olarak yazılmalıdır.
Beklenen sonuçlar kısmında ise, hedefler ile uyumlu; projenin bitiminde neler kazanılacağını, nelerin değişeceği veya fark yaratacağını belirtmek önemlidir. Burada, önceki kısımda yazılan faaliyetlerin her biri için tek tek beklenen sonuçlar yazılmalıdır. Bu kısım, proje sahibinin vizyonunu da gösterecektir.
Değerlendirme ve Rapor Yazımı
Değerlendirme ve rapor, proje yürütülürken yapılması gereken süreçlerden biridir. Bu, projenin türüne ve konusuna göre, aylık, üç aylık, altı aylık ya da yıllık olarak hazırlanabilir. Aylık olarak değerlendirme ve rapor yazımı, eğer fon alınan bir proje ise, fon sağlayıcıları adına daha prestijli ve kolay olacaktır. Böylelikle aylık olarak kat edilen yol ve sonuçlarının değerlendirilmesi, projenin sonraki aylarda nasıl bir yol izleyeceği, karşılaşılan sorunların tanımı ve baş etme yöntemlerini ve yıllık değerlendirme raporu için adım adım bilgi elde edimi sağlanmış olacaktır.
Projenin bitiminde yazılan değerlendirme raporunda ise, daha önce benzer çalışmalarla kıyaslanarak, projenin amaç ve hedeflerine ne ölçüde ulaşılabildiği yazılır. Sonuçlar, veri ve grafiklerle anlaşılır ve açık olmalıdır. Proje süresince çekilen fotoğraf ya da videolar da değerlendirme raporuna koyulmalıdır. Raporda yazılan tüm görsel içeriklerle (grafik, resim, infografik vs) desteklenmesi, raporu güçlendirecektir.
Genel olarak proje raporunda şu bölümler bulunmalıdır: Teşekkür, proje özeti, giriş, materyal-metot, sonuçlar (bulgular), tartışma ve kaynakça. Raporun veriler ve kaynaklar ile bilimsel bir temeli olmalıdır. Ancak bu şekilde, ardından yapılacak projelere ışık tutabilir.
Nedir? kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederim !
