Plastik şişeleri daha hızlı ayrıştırdığı görülen ve bilim insanları tarafından geliştirilen süper enzimleri daha önce duydunuz mu? Geliştirilen bu süper enzimlerin plastik geri dönüşümü için çok önemli olduğunu söyleyebiliriz. Bir ya da iki yıl içerisinde bu süper enzimin geri dönüşüm amaçlı kullanımı yeni bir devrin başlangıcı olarak görülmektedir.
Plastik şişelerin tamamen geri dönüştürülebilmesini mümkün kılan bu süper enzim plastik yiyebilen bakteriden elde edilmektedir. (Guardian Gazetesi)
Bahsi geçen süper enzimlerin, pamukları ayrıştırabilen enzimlerle birleştirilmesi sonucunda, farklı kumaşlardan yapılan kıyafetlerin geri dönüştürülebileceği de öngörülen bir durumdur.
Günümüzde milyonlarca kıyafetin yok edilmesi için çöpe atma veya yakma yöntemleri kullanılıyor. Fakat bu yöntemlerin çevreye zararı oldukça fazla. Bilindiği üzere yeryüzünün tamamını etkileyen plastik kirliliği önümüzdeki yıllar için oldukça büyük sorun teşkil ediyor. Canlılar tarafından tüketilen ürünlerde, kullanılan ürünlerde ve hatta aldıkları nefeslerde bile mikroplastiklerin varlığından bahsedebiliriz. Kullanılan plastik şişelerin geri dönüştürülüp yeniden üretime dahil edilebilmesi için kimyasal parçacıklara ayrılması gerekir. Bu işlemi gerçekleştirmek ise oldukça zordur. Bu nedenle plastik atıklar geri dönüştürülemeden doğaya karışıyor.
İki farklı enzimin birbirine bağlanmasıyla elde edilen süper enzim, 2016 senesinde Japonya’da keşfedildi. Bahsedilen bu iki enzimin de Japonya’da bulunan atıklarda keşfedilen plastik yiyen böceklerde görüldüğü söylenmektedir.
İlk süper enzim 2018 yılında geliştirildi. Geliştirilen bu süper enzim plastiği birkaç gün içerisinde parçalayarak ayrıştırdı. Bu enzimlerin çalışma hızı geleneksel geri dönüşüm yöntemlerine göre altı kat daha fazladır.
‘Bir ya da iki yıl içinde kullanılabilir’
Guardian gazetesine açıklama yapan, Portsmouth Üniversitesi (İngiltere) Profesörü John McGeehan, ‘’Enzimleri birleştirdiğimizde, hiç beklemediğimiz şekilde aktivasyonunda olağanüstü bir artış gördük.’’ diyerek mevcut keşfin doğanın içinde nasıl çalıştığını anlamaya oldukça yardımcı olduğunu ve aynı zamanda enzimlerin daha hızlı üretilmesinde büyük fayda sağladığına değindi.
Carbios adındaki Fransız menşeili firma, bahsi geçen bu süper enzimin farklı bir oluşumunu Nisan ayında keşfettiğini duyurdu. 10 saat içerisinde %90 oranında plastik şişelerin ayrışımını yapan bu enzim türü, bir yaprak kümesinin arasında görüldü. Fakat bu ayrıştırma işlemi için 70 santigrat derecelik bir ısıya maruz kalması gerekmektedir.
Profesör McGeehan ise, yeni üretilen süper enzimin yüksek sıcaklığa ihtiyaç duymaksızın oda sıcaklında da aktif hale geçebildiğini söyledi.
McGeehan aynı zamanda değişik yöntemlerin bir araya gelmesi ile olayın ticari boyutuna da değindi. “Bunları birleştirip daha iyi daha hızlı enzimler geliştirebilirsek ve Carbios gibi şirketlere sunabilirsek, ortak çalışarak bir ya da iki yıl içinde kullanıma açabiliriz” açıklamasında bulundu.
2018 yılında üretimi geçekleştirilen enzimin (PETase) hedefi plastik şişelerin yapısında bulunan sert ve kristal yüzeylerdir. Tesadüf eseri keşfedilen yeni mutant versiyonunun ise %20 oranında daha hızlı aktive olduğu bilim insanları tarafından yapılan çalışmalarla onaylanmıştır.
Japonya’da bulunan ve yapılan araştırmalar sonucunda iki kat daha hızlı aktive olan bir ikinci enzim olduğu görülmüştür. Bu ikinci enzimin ise ilk enzimin ayrıştıramadığı ve kalan kimyasalları ayrıştırabildiği görülmüştür.
Dört farklı Amerikan enstittüsü ve Portsmouth Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalar makale haline getirilerek Proceedings of The National Academy of Sciences adlı dergide yayımlandı. Enzimlerin hangi parametrelerle daha hızlı aktive olabileceğini, bahsi geçen bu araştırma ekibi incelemeye devam ediyor. Ayrıca John M. “Çok büyük bir potansiyel var. Laboratuvarda birbirlerine yapışan yüzlerce enzim var” açıklamasında bulundu.
Yapılan mevcut araştırmalara göre elde bulunan enzimlerle, yeni üretilen enzimlerin birleşimiyle oluşturulan yapının farklı materyallerdeki ürünlerin tamamen geri dönüşümü yapılabilecek.
John McGeehan polyester ve pamuk gibi karışık kumaşların geri dönüşümü en zor olan maddeler olduğunu söylüyor.
Tüm bunların yanında çevreciler, çözümün en temel kaynağının tek kullanımlık plastiklerin azaltılması olarak görmektedir.
Bilim kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!
