Türkiye’de faaliyet gösteren uluslararası işletmelerdeki organizasyon yapıları özellikle sermaye yapılarına göre önemli farklılıklar göstermektedir.
O nedenle ülkemizdeki uluslararası işletmelerin organizasyon yapılarını iki bölümde inceleyebiliriz;
1-) Yabancı kökenli uluslararası işletmelerde organizasyon.
2-) Yerli kökenli uluslararası işletmelerde organizasyon.
Yabancı Kökenli Uluslararası İşletmelerde Organizasyon
Türkiye’de ki yabancı kökenli uluslararası işletmelerde genellikle modern yönetim tekniklerinin uygulanmasına imkan verecek bir yönetim ve organizasyon anlayışı vardır.
Ülkemizdeki yabancı kökenli uluslararası işletmelerde sermayenin büyük bir bölümü yabancıların elindedir. Yerli iştirak çok azdır. Yabancı sermaye oranının düşük olduğu durumlarda bile işletme yönetiminde etkin olmak için büyük gayretler sarf etmek gerekebilir.
Sermaye yapısının önemli kısmının yabancıların elinde olması bilgi ve deneyim birikimi nedeniyle organizasyon yapısının etkinliğini ve başarısını olumlu yönde etkilemektedir.
Ülkemizdeki yabancı kökenli uluslararası işletmelerin yönetim-organizasyon açısından temel özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;
1-) Ülkemizdeki yabancı kökenli uluslararası işletmelerde yabancı sermaye payı yükseldikçe yabancıların üst yönetimde görev alma ihtimalide yükselmektedir.
2-) Türkiye’de ki uluslararası işletmeler genellikle ana işletmenin bölgesel uzantıları niteliğindedir.
3-) Genellikle yabancı ülkelerdeki diğer işletmeler ile bağları sınırlıdır.
4-) Etkin bir iş bölümü olmasına rağmen departmanlar üzerinde genel müdürün etkinliği fazladır.
5-) Organizasyon yapısının şekli işletme ve uluslararası faaliyetlerin niteliğine, üretilen mal ve hizmetin türüne göre değişir.
6-) Organizasyon yapıları genellikle sektörlere göre değişmektedir.
7-) Bazı uluslararası işletmelerin Türkiye’de ki merkezlerini bölgesel bir merkez olarak kullandıkları görülmektedir.
Yerli Kökenli Uluslararası İşletmelerde Organizasyon
Ülkemizdeki yerli kökenli uluslararası işletmelerde genellikle girişimci bir örgüt yapısı anlayışı görülmektedir.
Yönetime genellikle işletme sahipleri hakimdir. Üst düzey yöneticiler daha çok işletme sahibi, çocukları ve yakınlarından oluşmaktadır. Yabancı yönetici sayısı az sayıdadır.
Ülkemizdeki yerli kökenli uluslararası işletmelerin yönetim-organizasyon açısından temel özelliklerini de şöyle sıralayabiliriz;
1-) İhracat-ithalat bölümleri daha çok işletme sahiplerine veya genel müdüre bağlıdır ve işletme sahibinin etkin kontrolü altındadır.
2-) Holding veya grup niteliğindeki organizasyonlarda genellikle uluslararası bölüm vardır.
3-) Holding veya gruba bağlı olan işletmelerle diğer işletmelerde genellikle ihracat-ithalat bölümü vardır.
4-) Departmanların sayıları sınırlıdır.
5-) Organizasyon yapılarının uluslararası şekli, uluslararası faaliyetlerin niteliklerine ve özelliklerine göre değişir.
6-) Global yapılar fazla görülmez. Global yapılarla daha çok büyük holdinglerde ve büyük inşaat şirketlerinde karşılaşılabilir.
7-) Genellikle küçük işletmeler oldukları için uluslararası faaliyetler ihracat-ithalatla sınırlıdır.
Kaynaklar
Dr. Funda Yalım, Uluslararası işletmecilik
S. Kadri Mirze, Uluslararası İşletmecilik ve Yönetim
Ekonomi kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!
