X İşletmesinin Faaliyetleri
X işletmemiz üzerinden uluslararası işletme tanımını, işletmenin faaliyet alanlarını, uluslararası pazara giriş yöntemini ve uluslararası stratejileri üzerinde durup, yapılan hatalar ve çözüm yolları üzerinde duracağız.
X işletmesi merkezi Antalya’da olan ve ilk aşamada lokal, sadece bulunduğu bölge civarına hizmet amaçlı bir tarım aracı işletmesi olarak kurulmuştur. Antalya civarında üreticilerden topladıkları sebze ve meyveleri belirli bir kar marjıyla halde satan, halk arasında kabzımalcılık olarak bilinen bir işletmedir. Şirket konumu itibari ile özellikle kışın sera üretiminin merkezi olan Antalya’dadır ve bu da kaynağın başında olması açısından büyük bir rekabet avantajı sağlamaktadır.
X firması başlangıçta 5-6 kişilik ekibi ile başladığı işletmeyi günden güne büyütmüş 2 yıl gibi bir sürede çalışan sayısını yaklaşık 60 kişiye çıkartmış ve pazar payını da İstanbul, Ankara, Samsun gibi noktalara kadar taşımış ulusal hızlı büyüyen bir işletme ivmesi yakalamıştır. Günlük yaklaşık 80 ton ürün işleme kapasitesine ulaşmış ve Antalya’da ki tesislerini de ciddi anlamda büyütmüşlerdir.
Özellikle kışın sera ürünlerinden domates, biber, salatalık, kabak, patlıcan gibi türlerde sektörde önemli hale gelmişler kimi günler hal borsasına dahi etki edebilmişlerdir. Hızla büyüyen firma gelen taleplere yetişemez hale gelmiş, her geçen gün kapasite ve satışlarını arttırmışlardır. Öyle ki sera üretimin merkezi olan Antalya’dan kışın tüm sebze paketleme ve sevkiyatlarını yapmışlar ve sırası ile meyvenin çıktığı bölgelere de paketleme tesisleri kurma yoluna gitmişlerdir. Tabi ki tüm bunlarla beraber ciddi bir ekip oluşturulmaya başlanmış, uzman ziraat mühendisleri, işçi çavuşları ve ekipmanlarla çalışılmaya başlanmıştır. Tesis sayısı bir anda Antalya başta olmak üzere Mersin, Manisa, Denizli gibi bölgelerde de artarak yayılmıştır.
Artık 5 yıl gibi bir sürede hemen hemen her ürünü yerinden paketleme yapabilen, lojistik için kendi tırlarına ve araçlarına sahip, çalışan sayısı binleri aşan bir işletme haline gelmiştir. Öyle ki firma limon üretimi ve satışı konusunda Türkiye piyasasını belirler duruma gelmiştir.
X İşletmesinin Uluslararası Bir Firma Olması
Hızla büyüyen X işletmesi gelen talepler ve global ekonominin bir gereği olan uluslararası şirket olmanın, iş hacmini daha da büyütmenin yollarını aramaya başlamıştır. Hemen hemen her gün Rusya’dan farklı firmalar veya aracı kurumlar tarafından aranan firmadan sebze ve meyve talep edilmektedir. Bunun üzerine en büyük potansiyelin Rusya ve eski Sovyet ülkelerinde olduğunu fark eden firma, yurt dışı gezilerine ve fuarlara katılmaya başlar ve gerekli analizleri yapan firma, Rusya pazarına girme kararı alır.
İlk etapta fuarlarda tanıştıkları firmalara direkt ihracat yaparak pazara adım atıldı. Firma tahmin ettiğinin çok daha üstünde taleple karşılaşınca çok büyük kapasiteli tesislerin planlamaları yapıldı ve aynı zamanda firma stratejik bir karar daha alarak bazı kalemleri tamamen kendisi üretmeye başladı; limon, portakal, mandalina, greyfurt ve domates bu ürünlerin başında gelmekteydi. Firmanın bunu yapmasındaki amaç sürekli devam ettirilebilir bir rekabet üstünlüğü sağlanması ve neredeyse rakipsiz hale gelinmesiydi ki öylede oldu. Firma artık Moskova halindeki piyasayı dahi belirler duruma geldi ve neredeyse isim yapmış tüm büyük Rus marketlerle çalışıyorlardı.
Artık firma ihracatının ve yerli iç piyasa satışlarının neredeyse yarısını üretiyordu, binlerce dönüm arazi ve bahçelere, üretim tesislerine sahipti, kendi lojistiğini yapabileceği 200’ün üzerinde tırı ve 5 adet Ro-ro gemisi vardı. Tüm bu altyapı ve şirket sermayesi ile çok kısa sürede ihracat yerli satışları neredeyse 10 katına çıktı ve Rusya’dan sonra birçok ülkeye de ihracata başlandı. Firma yine bir stratejik karar aldı ve çok yüksek karlılık sebebiyle satışların %90’nını yurt dışından sağlamaya başladı.
İlk başlarda firmalar birbirini tanımadığı için peşin, akreditif ile veya kısa vadeli çalışıyorlardı; fakat zaman içinde yüksek iş volümü ve güven neticesinde 30 günden 90 güne kadar açık hesap çalışmaya başlamıştı X işletmesi. Bugün gönderilen bir tır domatesin nakliye, gümrük ve ürün bedelleri dahil tüm ödemelerini en erken 30 gün sonra alıyorlardı. Bunu yaparken firma elindeki üretim ve lojistik gücünü kullanıyor, yaptığın her şeyi sen üret sen yönet politikası benimseniyordu.
X İşletmesinin Yaptığı Stratejik Hatalar
İşletmeler uluslararasılaşırken biliyoruz ki analiz etmeleri gereken birçok konu var, pazara girecekleri ülkenin ekonomik yapısı, politik yapısı, kültürel yapısı v.b. gibi.
X işletmesi çok hızlı büyürken ihracat yaptığı ülkede kontrolsüz büyümüş ve belirli bir ticari aşamaya geldiği müşterileriyle ticareti tamamen güven ilişkisine dayalı açık hesap şeklinde devam etmiştir. Bunu yaparken Rusya politik yapısı, Rusya’da ki hukuk sistemi gibi konular göz ardı edilmiş veya detaylandırılmamıştır. Rusya maalesef halen birçok işin yasadışı yöntemlerle yürütüldüğü ve rüşvet ile işlerin yürütülüp, çözüldüğü bir ülke konumundadır. X işletmesi ihracat yaptığı firmalardan muhakkak bir teminat alması gerekiyordu veya akredite sistem ile çalışmaya devam etmesi gerekiyordu.
Aslında X firmasının yaptığı bu hataları birçok firma yapmakta çünkü ticaret belirli bir hacme ulaştıktan sonra akredite gibi sistemler çok teferruatlı ve bürokratik bir iş olduğundan çok ciddi ciro kayıplarına sebep olmaktaydı.
Diğer bir stratejik hata ise firma Rusya’da da bir firma açıyor ve neredeyse çalışanların %90 lık kısmını ise Türkiye’den götürüyordu. Buda mevcut ülke kültür ve yasalarını bilmemekten kaynaklanan birçok sıkıntıya sebep olabiliyordu. İhracat yapılan ülkelerdeki en büyük problemlerden biriside hukuk sistemi; herhangi bir ticari problemde çözüm için mevcut ülke hukuk sisteminin çok iyi düzeyde bilinmesi gerekiyor.
X İşletmesinin Yaşadığı Kriz
24 Kasım 2015 Rusya ile ülke olarak ilişkilerimizin çıkmaza girdiği tarihtir. Rus uçağının düşürülmesi sonucu Rusya, ülkelerinde çalışan tüm Türklerin vizelerini iptal etti. Neredeyse tüm ürünlere ambargo uygulayıp bütün sözleşme ve anlaşmaları iptal etti.
O günler Rusya ile ticaret yapan firmalar için kabus günleri idi çünkü her şey kitlenmiş durumdaydı. Birçok firma vardı ve sadece Rusya’da iş yapan veya sadece Rusya pazarına ürün ihracatı yapan. Bu büyük kriz döneminde Rönesans, Enka gibi büyük inşaat temelli holdingler bile büyük zararlara uğradılar.
X işletmesi açısından baktığımızda da durum tam bir kaostu. Binlerce dönüm üretim alanı, yüzlerce tır, sadece Rusya lojistiği için aldıkları gemiler artı vadeli çalışıldığı için içerde kalan milyonlarca dolar alacak. Bir anda binlerce çalışanı ile afallayan firmanın aynı zamanda tam uçak düştüğü sırada sınırda takılan onlarca tırı vardı ve hepsi ağzına kadar sebze-meyve yüklü idi. Tırları ne kabul ediyorlar nede geri gönderiyorlardı. 2015’e kadar yaklaşık 10 yıldır rakipsiz giden ve inanılmaz hızla büyüyen işletme krizin eşiğine geldi. Alacak milyonlarca doları Rusya’da ki müşterileri ödememe kararı aldılar. Zaten açık hesap çalışıldığı için ülkeler arasında “Force Major” olarak adlandırdığımız bu durumu suiistimal ettiler.
İşletmenin Yaşadığı Kriz Nedenleri ve Sonuçları
İşletme dışa açılma, uluslararası işletme yolunda stratejiler uygularken atladıkları önemli bir nokta vardı. Ticaret yapılacak ülke şartlarının iyi analiz edilmesi gerekiyordu, politik, ekonomik, hukuki olarak. Ülkeler arası yaşanan bir kriz durumunda sağlıklı bir hukuk sistemi ve riyakat olmayan, Rus hukukundan X işletmesi hiçbir hak talep edemedi. Aynı olay herhangi bir Avrupa ülkesi ile yaşanmış olsaydı zararın neredeyse tamamı karşılanabilirdi. Çünkü Avrupa ticari hukukuna göre ihracat ettiğiniz ürünlerin fatura ve gümrük belgelerini tescil ettirmeniz yeterlidir. Nihayetinde böyle dev bir işletme 4 ay gibi kısa bir sürede tüm faaliyetleri durdurma kararı aldı. Akabinde iflas talebinde bulundular.
Ekonomi kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!
