Füze kelimesi Latince “göndermek” anlamına gelen “mittere”‘den gelmektedir. Temel olarak füze insansız, kendinden tahrikli, güdümlü bir mühimmat sistemidir.
Füzelerin Tarihi
Tarihteki ilk füzeyi 1200’lü yıllarda Çinlilerin icat ettiği bilinmektedir. Daha çok eğlence için kullanılan bu füzeler, sonraları Arapları ve Avrupalıları da etkisi altına almıştır.
Birinci Dünya Savaşı’nda füzeler haberleşme, bulunan yerin uzağına halat gönderme gibi amaçlarla kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’da ise birçok farklı füzenin yapıldığı bilinmektedir.
Bilinen ilk füzelerden olan Amerikan Antitank füzesi 1943 yılında Tunus’ta kullanılmıştır. 200 metre menzil ile üretilen füze, daha sonra 700 metre menzile çıkarılmıştır. Tüm bu gelişme sürecinde ise zırhlıların şanını yıkan Munroe Etkisi keşfedilmiştir. Bir patlatma tekniği olan Munroe Etkisi, patlama enerjisini bir noktada toplayan ve yıkım gücünü arttıran bir etkidir. Daha sonraları Munroe Etkisi kullanılarak geliştirilen füzeler, uçaklardan atılmaya başlamıştır.
İlk başarılı güdümlü füzeler ise Almanların V1-V2 füzeleridir. Günümüz modern savaş silahlarının atası sayılan V füzeleri, İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru İngiltere’ye atılmak için üretilmiştir. V2, tarihte sıvı yakıt ile çalışan ilk füzedir. V2’yi bu denli önemli kılan bir diğer özelliğiyse 1 dakikalık radyo kontrolünün olmasıdır. Yani kalkıştan yaklaşık 1 dakika sonrasına kadar füze, karadan belirli bir miktar kontrol edilebiliyordu.
Savaş sonunda ise Amerikalı askerler silahların üretildiği Northausen kasabasını işgal etmiştir. Füzeler ile ilgili tüm dökumanları kendi ülkelerine götüren Amerikalılar, V2’yi temel alarak yeni füzeler geliştirmeye başlamışlardır.
Füze Teknolojisi
Füzeler esasen birçok sistem bileşeninden oluşmaktadır. Bunlar;
- Güdüm sistemi,
- Arayıcı sistemi,
- Uçuş kontrol sistemi,
- Motor,
- Savaş başlığı.
Güdüm Sistemi
Füzenin bulunduğu konumdan ayrılarak başka bir konuma gitmesini sağlayan radar teknolojisine denir. Füze güdümü için genellikle hedeften yayılan radyasyon takip edilir.
Uçuş Kontrol Sistemi
Füzenin güdüm sisteminden aldığı veriyi doğru bir şekilde işleyebilmesini sağlayan sisteme denir.
Motor
Füzenin hareketi için gerekli olan enerjiyi üretir. Katı, sıvı, hava soluyan ve hibrit olmak üzere dört ana motor tipi vardır.
Savaş Başlığı
Füzeye yerleştirilmiş faydalı yüke denir. Hedeflere göre farklı mühimmatlar kullanılabilmektedir.
Füze Türleri
Füzeler görevlerine göre çeşitlere ayrılmaktadır.
Balistik Füze
Balistik füzeler fırlatıldıktan sonra balistik bir yörüngeyi takip ettikleri için isimlerini de buradan almaktadırlar. Bu füzeler biyolojik, nükleer, kimyasal savaş başlıkları taşıyabilen uzun menzilli güdümlü veya güdümsüz füzelerdir. Balistik füzelerin taşıma kapasitesi değişkenlik göstermektedir. Kimisi yalnızca bir tane savaş başlığı taşırken, kimisi birden fazla taşıyabilmektedir. Balistik füzeler menzillerine göre ayrılmaktadırlar.
- Taktik Balistik Füze (TBM) (150-300 km menzil)
- Kısa Menzilli Balistik Füze (SRBM) (300-1000 km menzil)
- Orta Menzilli Balistik Füze (MRBM) (1000-3500 km menzil)
- Uzun Menzilli Balistik Füze (LRBM) (3500-5500 km menzil)
- Kıtalararası Balistik Füze (ICBM) (5500 ve daha fazla menzil)
- Denizaltından Atılan Balistik Füze (SLBM) (5500 ve daha fazla menzil)
Balistik füzeler çok yüksek irtifalardan dalışa geçtikleri için durdurulması en zor silahlardan biridir. Bunun yanı sıra tespit edilmeleri de oldukça güçtür. Ancak yüksek irtifa hava sistemleri tarafından yok edilebilirler.
Kara-Kara Füzeleri
Balistik füzeler gibi yüksek irtifaya çıkamayan bu füzeler daha çok belirli bir alanı ateş altına almayı amaçlamaktadır. TRG-300, TRG-122, MGM-140 örnek verilebilir.
Hava-Kara Füzeleri
Bu füzeler hareketli veya sabit kara ve deniz hedeflerini imha etmek için kullanılır. AGM-65 Maverick, Cirit örnek verilebilir.
Seyir Füzeleri
Bu füzeler askeri değere sahip hareketli veya sabit kara ve deniz hedeflerini imha etmektedirler. Alçak irtifadan hedefine gidebilen seyir füzeleri, anlık hedef değiştirebilmektedirler. Bunların yanı sıra birçok güdüm sistemi bulundururlar. Nokta atışı yapabilen bu füzeler düşman radarları tarafından tespit edilemeden hedefi yok etmektedir.
Hava-Hava Füzeleri
Adından da anlaşılacağı üzere hedefleri hava araçları olan füzelerdir. Güdümlerine ve menzillerine göre ayrılırlar. Temel olarak iki güdüm sistemleri vardır.
- Kızılötesi Güdüm Sistemi
- Radar Güdüm Sistemi
Menzillerine göre ise üçe ayrılırlar.
- Kısa Menzilli
- Orta Menzilli
- Uzun Menzilli
Kısa menzilli füzeler genellikle ısı güdümlü olurken, orta ve uzun menzilli füzeler ise radar güdümlü olmaktadırlar. Gökdoğan ve Bozdoğan, AIM-120 Amraam, AIM-9 Sidewinder örnek verilebilir.
Hava Savunma Füzesi ve Anti Balistik Füze
Bu sistemlerin hedefleri döner veya sabit kanatlı hava araçları, seyir füzeleri, karadan havaya atılan füzeler ve balistik füzelerdir. İrtifalarına ve mezillerine göre ayrılmaktadırlar.
- Çok Alçak İrtifa HSS (4-5 km irtifa / 8 km menzil)
- Alçak İrtifa HSS (5-10 km irtifa / 10-15 km menzil)
- Orta İrtifa HSS (10-15 km irtifa / 10-50 km menzil)
- Yüksek İrtifa HSS (20 km ve daha fazla irtifa / 90-250 km ve daha fazla menzil)
S400, Patriot, Hisar, Siper, Iron Dome örnek verilebilir.
Anti Radyasyon Füzeleri
Radyasyonun yoğun olduğu bölgelere yönelen bu füzeler kara ve denizlerdeki konuşlu radar statülerini yok etmektedir. AGM-88 HARM örnek verilebilir.
Tanksavar Füzeleri
Tank ve zırhlı araçlara karşı geliştirilmiştir. Hedefi patlatmaktan çok delmeye yaramaktadır. Genellikle lazer güdümlerine sahiptirler. 1-25 km kadar menzilleri değişmektedir. Umtas, Omtas, Javelin, Kornet, Tow örnek verilebilir.
Gemisavar Füzeleri
Gemilere karşı geliştirilen füzelerdir. Seyir füzeleri gibi alçak irtifadan düşmana ilerlemektedirler. Birçok güdüm sistemine sahiptirler. Atmaca, Harpoon, YJ-81 örnek verilebilir.
Nedir? kategorisinde bulunan diğer makaleleri de okumanızı tavsiye ederiz!
