Hijyen hayatın birçok yönüyle ilgili profesyonel ve kişisel bakımın yanı sıra tıp ile ilgili eski bir terimdir. Tıpta ve günlük hayatta hijyen uygulamaları hastalıkların başlamasını ve yayılmasını azaltmak için önleyici faaliyet olarak kullanılır. Gıda, eczacılık ürünleri, kozmetik ve diğer ürünlerin üretiminde iyi hijyen, mikro biyel özellikleri açısından ürünün kullanıma uygunluğu bakımından kalite güvencesi için anahtar role sahiptir. Temizlik ve hijyen birbirinin yerine kullanılan ve çok fazla karıştırılan iki terimdir. Hijyen daha çok hastalık yapıcı mikroorganizmaların yayılmasını engelleyici uygulamalar için kullanılan terimdir. Temizlik prosesleri, kirliliğin yanı sıra bulaşıcı olan mikropları uzaklaştırmak için kullanıldığından sıklıkla hijyen uygulaması olarak nitelendirilir. Hijyen ayrıca sağlığın korunması ve sağlık uygulamalarının geliştirilmesi ile ilgilenen bilim dalı içinde kullanılır.
Sanitasyon ve hijyen GMP’nin önemli bir parçasıdır. İlaç, gıda, laboratuvar gibi tıbbi sektörlerde iyi hijyen ve sanitasyona sürekli ihtiyaç vardır. Bu iki kavram ile ilgili hazırlanacak talimatlar için limit yoktur. Yapılacaklar titizlikle ve özenle yapılması gerekmektedir. Yapılan çalışmalara göre hijyen ve sanitasyon konusundaki başarısızlığın %70’i yetersiz eğitim ve uygulama eksikliklerinden meydana gelmektedir. FDA tarafından sadece soyunma ve giyinme odaları, tuvaletler yüzünden yarıda sona erdirilen bir çok denetim vardır. Diğer gözlenen olgu ise temizlik kayıtlarının yalandan doldurulmasıdır.
BAZI TANIMLAR
MEDİKAL HİJYEN: Hastalık ve hastalığın yayılmasını önlemek amacıyla tıbbi yönetim ve önlem ile ilgili hijyen uygulamalarını çağrıştırır. Medikal hijyen;
- Bulaşmayı engellemek için kişileri ya da malzemeleri izolasyon altına almak
- Ameliyat malzemeleri için sterilizasyon
- Bone, galoş, eldiven, önlük gibi koruyucu malzemenin kullanımı
- Açık yaraların uygun şekilde tedavisi
- Tıbbi atıkların imhası
- Örtü, bez, çarşaf gibi malzemelerin dezenfeksiyonu
- El yıkama alışkanlıklarıdır.
GIDA HİJYENİ: Gıdanın kullanım amacı dikkate alınarak tehlikenin kontrole alınması ve gıdanın insanlar tarafından uygunluğunun sağlanması için gerekli her türlü önlem ve koşullardır. Herhangi bir gıdanın temizliği tüm hastalık yapıcı etmenlerden arındırılmış olması gerekir.
GIDA SANAYİSİNDE SANİTASYON: Gıda üretiminde hijyenik koşulların oluşturulması ve korunmasıdır. Gıda maddesinin ambalajlanması, taşınması ve depolanması sırasında çeşitli kaynaklardan bulaşacak mikropları engellemesidir.
TEMİZLİK VE SANİTASYONUN KESİNLİKLE UYGULANMASI GEREKEN YERLER
- Sıvı işleme alanları
- Su işleme tesisleri
- Depolanan nişasta, laktoz, şeker gibi içeriklerin bulunduğu yerler
- Yemekhaneler
- Dinlenme alanları
- Ekipman yıkama alanları
- Personel soyunma ve giyinme odaları
- Malzeme kabul alanları
- Konteynerlar
- Numune alma ve hazırlama odaları
- Toz içeren alanlar
- İklimlendirme sistemleri
- Sıhhi tesisat ve giderler
- Platform ve pencereler
- Ambalaj malzeme alanları
GHP GEREKLİLİKLERİ
- Üretim yerlerinin tüm giriş kapılarına haşere tutucu kapılar konulmalıdır.
- Üretim alanında ısıya dayanıklı aydınlatma ve kablolar kullanılmalıdır.
- İndirme ve yükleme alanları birbirinden ayrı olmalıdır.
- Onaylanmış haşere öldürücü kimyasallar kullanılmalıdır.
- Taşıma ve yürüme için yollar temiz ve çizilmiş olmalıdır.
- Artıkların depolanması için düzgün bir şekilde kapanan konteynerler olmalıdır.
- İşletme zemini düz ve kir birikintisi yapmayacak şekilde olmalıdır.
- Tesislerde evcil hayvan bulundurulmamalıdır.
- İşletme zemini su geçirmez, asit ve baza dayanıklı malzemeden olmalıdır.
- Yeşil alanlar işletmeden uzak olmalıdır.
- Duvar ve tavanlar böceklere vb. karşı açık renk olmalıdır.
- Üretim alanının duvar ve tavanları pürüzsüz, yıkanabilir ve temiz olmalıdır.
- Duvar ve tavanlar sivri değil yuvarlatılmış şekilde olmalıdır.
- Ana giriş çıkış kapıları kendiliğinden açılır kapanır olmalıdır.
- Kablolar açıkta değil gizlenmiş olmalıdır.
- Bacalara filtreler konulmalıdır.
- AHU/HVAC sistemi kurulmalıdır.
- Su tesisatında paslanmaz çelik kullanılmalıdır.
- Üretim alanında sadece temiz su kullanılmalıdır.
- Proses suyu için ayrı bir bölme olmalıdır.
- Her yere el yıkama üniteleri konulmalıdır.
- İş kıyafetine özen gösterilmelidir.
- Sigara ve yiyecek tüketilmemelidir.
- CIP sistemi kullanılmalıdır.
- Personel kişisel temizliğini yapmalıdır.
- Havalandırma olmalıdır.
- Taşıma arabaları steril olmalıdır.
Gıda kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
