Bir çoğumuzun severek içtiği tarhana çorbası nasıl yapılıyor beraber bakalım. Tarhana, yörelere göre farklılık gösterse de yoğurt ve buğday temel alınarak yanında çeşitli malzemeler eklenmesiyle hazırlanmaktadır. Hem prebiyotik hem de probiyotik özellik göstermektedir. Bu yüzden fermente bir üründür. Tarhananın yapılış zamanı sebze ve meyvenin fazla olduğu aylardır. Yapılan tarhana hamurunun fermantasyona uğraması ve kurutulması bu aylarda daha kolay olmaktadır. Bu yüzden Anadolu’nun her kesiminde tarhana yapılmaktadır.
TARHANANIN GEÇMİŞİ
Tarhana, saklanma açısından kolaydır. Bu durum eski insanlar tarafından keşfedilmiştir. Tarhananın saklanması yoğurdun saklanmasından esinlenerek bulunmuştur. Yaz aylarında kolayca yapılıp kış aylarında istenildiğinde tüketilmesi göçebe yaşama uygunluk sağlamıştır.
Tarhananın temelinde yoğurt ve buğday vardır yanına farklı malzemeler eklenir. Bu durum tarhananın Türkistan’da göce denilen bu karışımdan etkilenerek yapıldığı bilinmektedir. Hatta kanıt olarak da Divan-ı Lügat-ı Türk’te Kaşgarlı Mahmud’un ”tar” ifadesini kullandığını görebiliriz. Bu ifadenin anlamı yaz ayında kış için hazırlanan yoğurt demektir. Tarhananın Farsça’da kurutulmuş yoğurttan yapılan çorba anlamına geldiğini görebiliriz.
TARHANA ÇEŞİTLERİ
Türkiye’de hemen hemen 50 çeşit tarhana vardır. Bunlar; Ege, Trakya, Gediz, Maraş, Beyşehir, göce, kızılcık, üzüm, kıymalı, ak ve pancarlı tarhanalardır. Bu çeşitlilik yöresellikten kaynaklanmaktadır. Birçok çeşidi vardır. Bazı tarhana çeşitleri;
- TOP TARHANA; Isparta’da meşhurdur. Dövülmüş buğdayın içine dereotu ve tuz ilave edildikten sonra suda kaynatılır. Soğuması beklenir. İçerisine nane, maydanoz, yoğurt ilave edilip karıştırılır. Bir bezin üstüne bezeler halinde konulur. Pişirilmeden önce ılık suya konulur. Nohut ve börülce ilave edilerek kaynatılır. Üzerine yağ eklenir.
- EGE TARHANASI; Domates, biber, soğan ve bazı otların kaynatılmasıyla elde edilir. Daha sonra yoğurt ve un ile karıştırılır. Fermantasyona bırakılır. Parçalar halinde beze serilir ve güneşte kurutulur. Ve tüketilir.
OSMANLI’DA TARHANA
Tarhana Çorbası Orta Asya’dan saray mutfaklarına kadar gelmiş uzun yıllar kahvaltılarda ve akşam yemeklerinde içilmiştir. Anlatılanlara göre Sultan bir köylünün evine misafir olmuş. Köylü aile canı sıkkın bir şekilde koca Sultan’a ne ikram edeceklerini düşünüyorlarmış. Akıllarına sadece tarhana çorbası gelmiş. Pişirip Sultan’ın önüne koymuşlar. Sultan bir anda çorbanın adının ne olduğunu sormuş. Köylü ”dar-hane” (fakir çorbası) demiş. Bu çorba zamanla tarhana olarak günümüze gelmiştir. Osmanlı’da ve Selçuklular’da sevilerek içilen bir çorba olmuştur.
TARHANIN FAYDALARI
- A vitamini, B vitamini, kalsiyum, demir, çinko içerir. Protein ve likopen bakımından zengindir.
- Bağışıklık güçlendirir.
- Sindirimi kolaylaştırır.
- Kemik gelişimde etkilidir.
- Bebekler gibi gelişme çağındaki çocuklar için çok faydalıdır.
- Beyin sağlığını korur.
- Toksinlerin vücuttan atılmasını sağlar.
- Astım ve bronşit gibi hastalıklara ön tedavi sağlar.
- Damar tıkanıklarının önüne geçer.
- Yüksek lifli olmasından dolayı kişiye tokluk hissi verir.
- Yorgunluğu alır.
- Şeker hastaları için faydalıdır.
- Cildi güzelleştirir.
- Tansiyon dengesini ayarlar.
- Probiyetikler sayesinde bağırsak florasının dengelenmesini sağlar.
1 KASE TARHANADAKİ BESİN DEĞERLERİ
1 kase tarhanada; karbonhidrat 12.47, protein 5.75, yağ 8.22 gr vardır. Mineral değerleri açısından ise, sodyum 492.68 mg, potasyum 355.26 mg, kalsiyum 196.10 mg, vitamin A 110.41 mg, vitamin C 15.07 mg ve demir ise 1.25 mg’dır.
Gıda kategorisinde bulunan diğer makalelerimizi de okumanızı tavsiye ederiz!
