Gıda boyaları tek başlarına tüketilemezler. Tüketmek için ise bir gıda maddesine katılıp kullanıma hazır hale getirilmelidir. Gıda boyaları katıldığı gıdaya renk vermek, rengini daha canlı hale getirmek ve ya fiziksel olan özelliklerini arttırmak için kullanılır. Gıda Kodeks Komisyonu’na göre ise gıdanın rengini düzenleyen veya renk vermek amacıyla katılan madde olarak tanımlamıştır. Üretici firmaların bu tarz katkı maddesi içeren ürünleri kullanmasının sebebi ise müşteriye ürünü daha cazibeli, kaliteli ve albenisini yüksek hale getirmek içindir. Gıda boyalarını iki başlık altında değerlendirebiliriz.
DOĞAL GIDA BOYASI
- DOĞAL GIDA BOYASI; Bitkisel, hayvansal ve mineral kaynaklardan elde edilen renk maddeleridir. Doğal gıda renklendiricilerinin insan sağlığına kötü bir etkisi olmadığı için tüketiciler tarafından tercih edilir.
SENTETİK GIDA BOYASI
- SENTETİK GIDA BOYASI; Kimyasal bir sentez yoluyla elde edilen renk maddeleridir. Renklendirici olarak daha çok kullanılmaktadır. Sentetik boyaların tercih edilmesinin yanı maliyet dışında daha çok renk verme özelliğine sahiptir ve bununla birlikte ışık, sıcaklık ve pH daha çok etkilenirler.
GIDA BOYASININ TARİHÇESİ
Gıdaların boyanması çok eski tarihlere dayanmaktadır aslında o zamanlarda elde edilen boyalar tamamen bitkisel kaynaklıydı.
İlk olarak bundan 3500 yıl önce Mısır’da renk maddeleri kullanılmıştır. Amaçları ilk olarak gıda katkı maddesi olarak kullanmaktır. İlk gıda boyası kattıkları gıda ürünü şekerdir. Bu ürüne Khand adını vermişlerdir. Bu şeker o zamanların lideri Büyük İskender’e hediye olarak verilmiştir. 1856 yılında William Henry Perkin yaptığı boya çalışmalarında ilk sentetik boya siyah anilini buldu. Ve yapay boyalar üzerinde birçok çalışmanın önünü açmış oldu. 18. yy’da ise tereyağı safranla, 19. yy’da ise bazı boyalar artık ticari olarak kullanılmaya başlanmıştır. ABD’nin yapmış olduğu araştırmalarda boyaların gıdalar üzerinde ilişkilerini görmüş ve 1900’lerde ilk yönetmelikleri yayınlamışlardır. 1906’da ilk yönetmelik Federal Gıda ve İlaç Kanunu’dur. Bu kanundan sonra ABD sadece 7 tane boyaya izin verilmiştir. Bunlar; Orange I, Eritrosin, Ponceau 3R, Amaranth, Naphtol Yellow, Light Green ve Indigotin’dir. 1907 yılında bu boyalar için sertifika düzenlenmiştir. 1938 yılında kanun değişmiş ve boya çeşitleri artmıştır. Ayrıca kullanılan her boyanın tahlil yapılması üzerinde de zorunlu belgelendirilmeye gidilmiştir.
GIDA BOYALARININ NUMARALANDIRILMASI
Gıda boyalarının kodları paketli ürünlerin içindekiler kısmında bulunur. Bu kodlar E harfiyle belirtilir. 100 ve 200 sayıları arasındaki E kodlu numaralar gıda boyalarının kodlarıdır. Her sayılı E kodu bir renk türünü belirler. Şimdi bu kodların bazılarına beraber bakalım;E 100 : Kurkumin olarak adlandırılır. Yellowroot bitkisinin orta kısmından ve pancar meyvesinden elde edilir. Rengi sarımsıdır ama kırmızıya doğruda değişebilir. Suda çözünme göstermezler.
E100 – E200 ARASI
E 100 : Riboflavin olarak adlandırılır. Sarımsı renge sahiptir. Suda çözünmez. Genellikle sebze, yumurta ve süt gibi gıdalarda bulunur.
E 102 : Tartrazin olarak adlandırılır. Sarı renktedir. E100 ve E101’den farklı olarak suda çözünür.
E 104 : Kinolin sarısıdır. Suda çözünürler. Sentetik olmayan bir türdür. Birden fazla üründe bulunur.
E 107 : Sarı gıda boyasıdır. Suda çözünür. Mayonez gibi ürünlerde kullanılır.
E 110 : Sunset yellow olarak adlandırılır. Suda çözünür. Hemen hemen her üründe kullanılır. Yan etki mevcuttur. Yetişkinlerde astım, çocuklarda hiperaktiviteye sebebiyet verebilir.
E 120 : Karminler olarak adlandırılır. 2 adı daha vardır. Kırmızı renktedir. Doğal bir boya türüdür. D.coccus adında bir böcekten elde edilir. Birçok önemli özelliğe karşı direnç gösterir. Örnek ısı ve ışık gibi.
E 122 : Azorubin olarak bilinir. E 110’da ki etkiler burda da mevcuttur. Suda çözünür. Burada ki fark kırmızı renk olmasıdır.
E 123 : Amarant olarak bilinir. Sentetik kırmızı renkli bir boyadır.
E 131 : Adı patent mavi V’dir. Sentetik ve mavi renkli bir boya türüdür. Suda çözünme gösterir.
E 140 : Yeşil renklidir. Klorofilden rengini alır. Suda çözünür.
E 141 : Klorofil bakır kompleks renkleridir. Yeşil renkli olduğundan tüm bitki ve alglerde mevcuttur. Suda çözünmesiyle beraber yağda da çözünür.
E 142 : Yeşil renkli sentetik bir boyadır. Suda çözünür. Tüketim sonucu bazı insanlarda alerji oluşturabilir.
E 150 : Karamel renktedir. Şekerin yakılması ve ısıtılmasından meydana gelir. Suda çözünür. Birazda acımsıdır.
E 153 : Siyah renktedir. Oluşumu sebzelerin yanmasından elde edilir. Suda çözünüm göstermezler. Filtrasyon ajanı olarak kullanılmaktadır.
E 160 : Doğal boya türüdür. Havuçtan elde edilme sağlanır. Suda çözünür. Rengi sarıdan turuncumsuya doğrudur. E 160 kodunun kendi aralarında ayrımı vardır. A, b, c, d, e ve f kodlarıda mevcuttur.
E 163 : Antosiyanin ve antosiyanidleri oluşturur. Doğal renk boyalardır. E 163’de kendi arasında farklı renklere ayrılmaktadır. E163 (a) kırmızı, E 163 (b) mavi, E163 (c) pembe, E164 (d) turuncu, E164 (e) kırmızımsı kahverengi, E165 (f) koyu kırmızıdır.
E 170 : Kalsiyum karbonat olarak adlandırılır. Dolgu oluşturmak için kullanılır. Rengi beyazdır. Metaldir. Birçok üründe kullanılır.
NOT : Gıda boyalarının gıdalar üzerinde bir yan etkisinin olmadığı söylense de takdir sizin. İçine her hangi bir katkı maddesi katılan bir ürün ne kadar tam anlamıyla yararlı olur size bırakıyorum. Keyifli okumalar…
Gıda kategorisinde bulunan diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
