Mal ya da hizmet üretimi gerçekleştiren kişilerin kalite, verimlilik, etkinlik gibi konularda işletme sorunlarına çözüm getirmek amacıyla gönüllü olarak kurdukları, düzenli aralıklarla bir araya geldikleri ortalama 6 – 10 kişiden oluşan küçük gruplardır. Bir lider tarafından yönlendirilirler ve sorunların kaynaklarını araştırıp, çözümlerini üst kademeye iletirler. Geliştirme grupları, kalite çevrimi ve sorun çözme grupları gibi isimlerle de adlandırılmaktadır.
İlk olarak 1960 yılunda Japonya Tokyo Üniversitesi profesörlerinden olan Kaoru Ishikawa tarafından kalite geliştirme amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. Bu amaçla kullanılmasından dolayı Kalite Çemberleri (Quality Control Circles) adını almıştır. İlerleyen senelerde ABD dahil olmak üzere birçok ülkede daha uygulama alanı bulmuştur. Ülkemizde kullanılmaya başlanması ise 1980’li yıllara dayanmaktadır.
Ortak problemlerin olması amacıyla benzer işlerde çalışan kişiler ile oluşturulmalıdır fakat farklı birimlerden insanları da içermelidir. Belirlenen sorun üzerinde herkes fikir üretmelidir. Fikirler ve kişiler eleştirilmemelidir. Eğer uzlaşmaya varılamayan bir durum söz konusu olursa oylama yapılmalıdır. Bu toplantılara katılım mutlaka gönüllülük ilkesi ile olmalıdır. Kalite çemberlerinin yönetiminden sorumlu kişilere rehber denilir. Rehberin; hedeflerden sapmayı önlemek, grubu teşvik etmek ve motivasyonu sağlamak, yürütme kurulu ile iletişim kurmak, liderlerin ve üyelerin eğitimine destek olma, toplantılarda liderlere destek olma gibi görevleri vardır. Grupları yöneten kişilere ise lider denir. Liderin; toplantıların ve grubun yönetilmesi, çalışmaların raporlanması, çalışma programlarının oluşturulması, görev dağılımlarının yapılması, kurallara uyulmasının sağlanması, toplantılara katılımın sağlanması gibi görevleri vardır.
Kalite Çemberlerinde Neler Yapılır?
Çember üyeleri belirlenen aralıklarla toplanıp, kendi bölümlerindeki sorunları belirler, bu sorunları inceler ve çözümler üretir. Bu çözümlerle alakalı üst yönetime tekliflerde bulunur. Burada sadece kalite sorunları değil işi etkileyen birçok konu daha ele alınabilir. Örneğin; çevre düzenlemesi, iş güvenliği, maliyetlerin düşürülmesi, tedarikçi ilişkileri gibi. Fakat yönetim politikaları, ücret ve terfi yönetmelikleri, yeni ürün tasarımı ve kişisel sorunlar gibi konular ele alınamaz.
Kalite Çemberlerinin Amaçları Nelerdir?
- Takım ruhunun geliştirilmesi
- Çalışanların yaratıcılıklarının geliştirilmesi ve bu yönde teşvik edilmeleri
- Kurum içi iletişimin geliştirilmesi
- Kalitenin geliştirilmesi
- Çalışan motivasyonunun yükseltilmesi
- Verimin artırılması
- İş gücünün azaltılması
- Hataların azaltılması
Kalite Çemberi Aşamaları
1-Ön Eğitim: Çalışanların Kalite Çemberinin ne olduğu, neler yapılması gerektiği konularında genel bir eğitime tabi tutulmasını kapsamaktadır.
2- Yürütme Kurulu: Her departmanı temsil edecek şekilde gönüllü yöneticilerden meydana gelen bir yürütme kurulunun kurulmasını kapsamaktadır. İdeal sayı 7-8 kişidir. Rehberin de yürütme kuruluna üye olması gerekmektedir.
3- Ana Hedef Belirleme: Çember çalışmaları için ana hedeflerin belirlenmesini kapsamaktadır. Hedefler yürütme kurulu tarafından belirlenir. Aynı zamanda kurulacak çember sayısı, çalışma konuları ve esasları da belirlenir.
4- Çemberlerin Kurulması: Gönüllü üyelerden oluşan çemberlerin kurulmasını kapsamaktadır.
5- Çemberlerin Eğitilmesi: Çember çalışmalarından önce çalışanların 20 ile 40 saat arasında değişen bir eğitimden geçmesini kapsamaktadır. Pareto Analizi, Neden-Sonuç Analizi, Veri Toplama ve Değerlendirme Yöntemleri, Beyin fırtınası teknikleri, Örnekleme ve Tabakalaşma, Raporlama ve Sunuş Teknikleri gibi eğitimleri içerir.
6- Çemberlerin Yönlendirilmesi ve Çalıştırılması: Eğitimin ardından çember faaliyetleri başlamaktadır. Rehberler önemli rol oynamaktadır. Kalite kavramına bağlı kalınmalıdır. Bir çember yılda ortalama 4-5 sorun çözmektedir.
Kalite Çemberlerinin Yararları
- Çalışanların fikirlerini, karşılaştıkları problemleri ve bu problemler için düşündükleri çözüm önerilerini aktaratabilcekleri bir ortam oluşmuş olacaktır. Bu ortam aynı zamanda iş hayatını tek düzelikten kurtaracak daha dinamik bir çalışma ortamı sunacaktır.
- Çember için alacakları eğitim çalışanların yeteneklerini geliştirmelerine olanak sağlayacaktır.
- Çalışanlar karar süreçlerinde etkin rol oynayacaktır.
- Problemlerin çözülmesiyle birlikte iş güvenliği de artacaktır.
- Kurum içerisinde daha etkin bir iletişim söz konusu olacaktır.
Mühendislik kategorisindeki diğer içerikleri de okumanızı tavsiye ederiz!
